Derman serişdeleri gana goýberilen mikro-robotlar arkaly bellenilen ýere eltilip başlanar
4.4k+

Derman serişdeleri gana goýberilen mikro-robotlar arkaly bellenilen ýere eltilip başlanar

Alymlar çäge däneleriniň ululygyndaky kiçijik robotlary döretdiler — olar gan damarlary arkaly hereket edip, derman serişdelerini zerur ýerine takyk eltip, soňra bedende ýaýrap (ereýär) ýok bolup bilýär. Bu mikro-robotlary dolandyrmak magnit meýdanlarynyň kömegi bilen amala aşyrylýar, bu bolsa kapsulany bedeniň zerur böleklerine gönükdirmäge mümkinçilik berýär...

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler
2.8k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy
2.4k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...

Alymlar itleriň ilkinji tohumlarynyň haçan peýda bolandygyny anyklady
5k+

Alymlar itleriň ilkinji tohumlarynyň haçan peýda bolandygyny anyklady

Itleriň gelip çykyşy we eldekileşdirilmegi häli-häzire çenli ylymda iň köp öwrenilýän temalaryň biri bolmagynda galýar. Science žurnalynda neşir edilen täze gözleg itleriň arasyndaky tapawutlaryň häzirki tohum çykarmak usullaryndan has öň ýüze çykyp başlandygyny görkezýär...

«Sanly çözgüt – 2025» bäsleşiginiň ýeňijileri yglan edildi
2.6k+

«Sanly çözgüt – 2025» bäsleşiginiň ýeňijileri yglan edildi

Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda «Sanly çözgüt – 2025» bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Bu çäre ýurduň telekommunikasiýa we IT ulgamynda esasy waka bolan «Türkmentel–2025» XVIII Halkara sergisiniň we ylmy maslahatynyň dabaraly ýapylyşynyň çäklerinde geçirildi...

Hytaýly alymlar üzüm däneleriniň esasynda garramaga garşy dermanyň döredilendigini habar berdiler
3.6k+

Hytaýly alymlar üzüm däneleriniň esasynda garramaga garşy dermanyň döredilendigini habar berdiler

Hytaýdaky Lonvi Biosciences barlaghanasynyň barlagçylary "adamyň ömrüni 100 ýaş edip, hatda ondanam uzaldyp biljek" dermanyň döredilendigini mälim etdiler diýip, The New York Times habar berýär. Şençžen şäherinde ýerleşýän barlaghana üzüm dänesiniň ekstraktynda bar bolan prosianidin C1 (PCC1) birleşmesine esaslanýan garrylyga garşy gerdejikleri işläp taýýarlady...

Nar we hoz goşundysy immun öýjükleriniñ 28 günde «ýaşarmagyna'" ýardam edýär - barlaglar
6.9k+

Nar we hoz goşundysy immun öýjükleriniñ 28 günde «ýaşarmagyna'" ýardam edýär - barlaglar

Halkara alymlar topary Urolithin A metabolitiniň bary-ýogy 28 günde immun ulgamynyň öýjükleriniň ýagdaýyny gowulandyrmaga ukyplydygyny görkezdi. Nature Aging žurnalynda çap edilen barlaga görä, günüň dowamynda 1 000 mg bu maddany kabul etmeklik CD8+ T-öýjükleriniň profilini has «ýaş» görnüşe getirýär we öýjükleriň «energiýa stansiýalary» bolan mitohondriýalaryň işini güýçlendirýär...

Dünýädäki hroniki böwrek keselli adamlaryň sany 35 ýylda iki esse artdy
5.2k+

Dünýädäki hroniki böwrek keselli adamlaryň sany 35 ýylda iki esse artdy

Halkara alymlar toparynyň anyklamagyna görä, 1990-njy ýyldan bäri hroniki böwrek kesellerinden  ejir çekýän uly ýaşly adamlaryñ  sany iki esse artdy we 788 milliona ýetdi. Häzirki wagtda bu kesel dünýäde iň köp adam pidasyna sebäp bolýan keselleriň hatarynda dokuzynjy orny eýeleýär...

Russiýanyň ilkinji gumanoid roboty tanyşdyryldy: birnäçe ädimden soň ol ýykyldy
8.4k+

Russiýanyň ilkinji gumanoid roboty tanyşdyryldy: birnäçe ädimden soň ol ýykyldy

Moskwada Russiýanyň emeli aňly (EA) ilkinji adam şekilli (gumanoid) robotynyň tanyşdyrylyşy boldy. Bu barada TASS agentligi Milli Tehnologiýa Koalisiýasyna salgylanyp habar berdi. "Moskwa" agentliginiň maglumatyna görä, "Aýdol" (Aidol) atly robot deňagramlylygyny saklap bilmän, eýýäm tanyşdyrylyşyň başynda ýykyldy...

Alymlar günebakar unundan düzüminde köp mukdarda belok saklaýan et önümini döretdiler
5.5k+

Alymlar günebakar unundan düzüminde köp mukdarda belok saklaýan et önümini döretdiler

Braziliýadan we Germaniýadan alymlaryň topary etiň ornuny çalşyp biljek innowasion önümi işläp taýýarladylar. Bu önüm üçin esasy çig mal hökmünde günebakar uny ulanyldy diýip, ScienceDaily ýazýar. Barlag prosesinde alymlar ilki bilen günebakar tohumlaryndan ýag çykardylar, soňra uny gabygyndan we käbir fenollardan arassaladylar — bu minerallaryň we beloklaryň özleşdirilmegini gowulandyrdy...

Alymlar buzuň täze görnüşini – Ice XXI-i açdylar
6.4k+

Alymlar buzuň täze görnüşini – Ice XXI-i açdylar

Koreýanyň Standartlar we ylymlar boýunça ylmy-gözleg institutynyň (KRISS) alymlary kristal buzuň täze, 21-nji görnüşini ýüze çykardylar. Ol 2 GPa-dan ýokary basyşda we otag temperaturasynda emele gelýär. Ol Ice XXI diýlip atlandyryldy diýip, Eurekalert neşiri habar berýär...

Kembrijde CO₂-ni peýdaly çig mala öwürýän “emeli ýaprak” döretdiler
3.6k+

Kembrijde CO₂-ni peýdaly çig mala öwürýän “emeli ýaprak” döretdiler

Kembrij uniwersitetiniň alymlary Gün şöhlesiniň täsiri astynda kömürturşy gazyny (CO₂) we suwy peýdaly himiki maddalara öwrüp bilýän ýarym sintetik “emeli ýapragy” döredendiklerini habar berdiler. Bu enjam tebigy fotosinteziň iş prinsipini gaýtalaýar we zäherli katalizatorlary ulanmaýar, şonuň bilen hem ekologiýa taýdan arassa hasaplanýar diýip, SciTechDaily ýazýar...

Gadymy maýýa ybadathanasy Älemiň modeli bolup çykdy
7.3k+

Gadymy maýýa ybadathanasy Älemiň modeli bolup çykdy

Arheologlar 2020-nji ýylda Meksika bilen Gwatemalanyň serhetinde tapylan Aguada-Feniks maýýa ybadathanasynyň, hakykatda, ägirt “kosmogrammadygyny” – gadymy maýýalaryň Älemi göz öňüne getirişiniň modelidigini anyklady diýip, Live Science habar berýär...

Ýaponiýada ýabany köklerden alnan täze üzüm sorty döredildi
4.5k+

Ýaponiýada ýabany köklerden alnan täze üzüm sorty döredildi

Okaýamanyň Tebigy ylymlary uniwersitetiniň alymlary Muskat Siragaý atly täze üzüm sortuny döretdiler. ScienceDaily-niň ýazmagyna görä, ol süýjüligi we ýumşak tagamy bilen tapawutlanýar hem-de geljekde giň gerimde ösdürip ýetişdirmek üçin uly mümkinçiliklere eýe...

Mýanmada ýantarda ýaşy 99 mln ýyl bolan çybyn liçinkasy tapyldy
2.8k+

Mýanmada ýantarda ýaşy 99 mln ýyl bolan çybyn liçinkasy tapyldy

Mýanmadaky Kaçin ştatynda ýaşy 99 mln ýyl bolan ýantar böleginde häzire çenli belli bolanlaryň arasynda iň gadymy çybyn liçinkasy tapyldy diýip, Independent habar berýär. Tirannozawrlaryň döwürdeşi bolan bu tapyndy ozal näbelli görnüşiň wekili bolup çykdy...

Hytaýly alymlar iýmitiň ajylygyny “duýup” bilýän emeli dil döretdi
3.3k+

Hytaýly alymlar iýmitiň ajylygyny “duýup” bilýän emeli dil döretdi

Hytaýda alymlar iýmitleriň ajylygyny çalt we takyk ölçemäge ukyply emeli diliň prototipini taýýarladylar. Bu barada Phys.org habar berýär. Enjam kapsaisini — ajy burçuň, sarymsagyň, zenjebiliň we beýleki ajyly maddalaryň ýakýan tagamyny döredýän birleşmäni — hem-de şol topardaky beýleki maddalary anyklamaga mümkinçilik berýär...

Günorta Koreýada ekzoskeletli geýimköpçülikleýin öndürilmäge taýyn edildi
3.7k+

Günorta Koreýada ekzoskeletli geýimköpçülikleýin öndürilmäge taýyn edildi

Günorta Koreýada täze görnüşli ekzoskelet oturdylan ýeňil geýim — “robo-mata” bilen işlýän kostýum köpçülikleýin önümçilige taýyn edildi. Bu çözgüt Koreýanyň Maşyngurluşyk we materiallar institutynyň (KIMM) robotika boýunça Öňdebaryjy tehnologiýalar merkezinde işlendi diýip, Eurekalert habar berýär...

Näme üçin suratkeşler dünýäni başgaça görýärler: alymlar muny beýniniň aýratynlyklary bilen düşündirdiler
3.1k+

Näme üçin suratkeşler dünýäni başgaça görýärler: alymlar muny beýniniň aýratynlyklary bilen düşündirdiler

Amerikaly alymlar suratkeşlik ukyby bolan adamlaryň töweregindäki dünýäni üýtgeşik görnüşde kabul edýändigini anykladylar. 2024-nji ýylda alymlar iki topar talyplaryň gatnaşmagynda ýörite barlag geçirdiler. Birinji toparda döredijilik ugruny ýöriteleşen ABŞ-nyň öňdebaryjy okuw jaýlarynyň biri bolan Pratt institutynyň 40 talyby bardy...

Alymlar nanotirannozawrlaryň ýaşap geçendigini subut etdiler
4.2k+

Alymlar nanotirannozawrlaryň ýaşap geçendigini subut etdiler

Demirgazyk Karolina ştatynyň uniwersitetinden amerikaly paleontologlar nanotirannozawrlaryň, hakykatdanam, gadymy ýyrtyjylaryň aýratyn görnüşi hökmünde ýaşap geçendigini tassyklady. Olar tapylan nusgalaryň biriniň süňklerini gaýtadan seljerip, şeýle netijäni öňe sürdi...