Pompeýde Wezuwiý atylandan soň hem ýaşalandygynyň subutnamalary tapyldy

  • 11.08.2025 01:21
  • 11k+

Arheologlar b.e. öňki 79-njy ýylda Wezuwiniň atylmagy zerarly weýran bolan Pompeýde betbagtçylykdan soň hem ýaşaýyşyň gaýtadan dowam eden bolmagynyň mümkindigini görkezýän alamatlary tapdylar diýip, täze gazuw-agtaryş işleriniň netijelerine salgylanýan ScienceAlert neşiri habar berýär.

Barlagçylar diri galanlaryň bir bölegi beýleki sebitlere göçüp bilmän, dogduk şäheriniň harabalyklaryna gaýdyp gelipdir diýip hasaplaýarlar. Olara gaçybatalga gözleýän ýa-da harabalyklaryň arasyndan gymmat bahaly zatlary tapmagy umyt eden beýleki adamlaryň hem goşulan bolmagy mümkin. Wulkan atylmazdan öň Pompeýde 20 000-den gowrak adam ýaşapdyr. Alymlaryň pikirine görä, bu betbagtçylykda ilatyň 15-20% -i, esasan, şäheriň asmany ägirt uly gaz we kül buludy bilen örtüleni  sebäpli yssy howadan heläk bolupdyr
Bu adamlar, ähtimal, özleriçe resmi däl şäherçäni döredip, ösen Rim şäherine häsiýetli şäher infrastrukturasynyň we hyzmatlarynyň ýok agyr şertlerinde ýaşapdyrlar. V asyrda bu sebit ahyrsoňy gutarnykly taşlanypdyr.

"Täze gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde indi göz öňüne getirmämiz has aýdyňlaşdy: 79-njy ýyldan soň Pompeý gaýtadan dikelýär, bu ýöne bir şäher bolman, eýsem bir wagtlar bolan Pompeýiň henizem göze ilýän harabalyklarynyň arasynda yraň atyp duran we çal üýşmegi, lager pisint bir zat bolýar" - diýip, Pompeýiň Arheologiki seýilgähiniň müdiri Gabriel Suhtrel gürrüň berýär.

Geň ýeri, şäheri heläk eden kül öýleri, öý goşlaryny we hatda adam galyndylaryny hem gaýym örtüp, olaryň gowy saklanyp galmagyna hyzmat edipdir. Häzirki wagtda Pompeý ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girýär we Italiýanyň Kolizeýden soň iň köp syýahata barylýan ýeridir. Geçen ýyl ol ýere takmynan 4,17 million adam geldi. Arheologiki ýadygärlik takmynan 22 gektar meýdany tutýar, onuň üçden bir bölegi henizem küle basyrynyp ýatyr.


28.10.2025 11:14
1.5k+

Barlag: EA sebäpli ýetginjekler çalt, ýöne ýüzleý pikirlenip başladylar

Oksfordyň uniwersitetiniň neşirýatynyň geçiren täze barlagyna görä, emeli aň (AI) ýaşlaryň pikirlemegine işjeň täsir edýär: ol has çalt pikirlemäge kömek edýär, ýöne käte seljerme çuňlugyny ýitirýär diýip Business Insider ýazýar...

23.10.2025 09:57
6.9k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...

30.09.2025 18:01
2.6k+

Alymlar berk sosial baglanyşyklar biologiki taýdan garramagy haýalladýar diýip hasaplaýarlar

Amerikaly barlagçylar ömrüň dowamynda berk sosial baglanyşyklaryň biologiki taýdan haýal garramak bilen baglanyşyklydygyny anykladylar. Bu barada "Brain, Behavior & Immunity - Health” žurnalyndaky makala salgylanýan PsyPost ýazýar...