Pompeýde Wezuwiý atylandan soň hem ýaşalandygynyň subutnamalary tapyldy

  • 11.08.2025 01:21
  • 11k+

Arheologlar b.e. öňki 79-njy ýylda Wezuwiniň atylmagy zerarly weýran bolan Pompeýde betbagtçylykdan soň hem ýaşaýyşyň gaýtadan dowam eden bolmagynyň mümkindigini görkezýän alamatlary tapdylar diýip, täze gazuw-agtaryş işleriniň netijelerine salgylanýan ScienceAlert neşiri habar berýär.

Barlagçylar diri galanlaryň bir bölegi beýleki sebitlere göçüp bilmän, dogduk şäheriniň harabalyklaryna gaýdyp gelipdir diýip hasaplaýarlar. Olara gaçybatalga gözleýän ýa-da harabalyklaryň arasyndan gymmat bahaly zatlary tapmagy umyt eden beýleki adamlaryň hem goşulan bolmagy mümkin. Wulkan atylmazdan öň Pompeýde 20 000-den gowrak adam ýaşapdyr. Alymlaryň pikirine görä, bu betbagtçylykda ilatyň 15-20% -i, esasan, şäheriň asmany ägirt uly gaz we kül buludy bilen örtüleni  sebäpli yssy howadan heläk bolupdyr
Bu adamlar, ähtimal, özleriçe resmi däl şäherçäni döredip, ösen Rim şäherine häsiýetli şäher infrastrukturasynyň we hyzmatlarynyň ýok agyr şertlerinde ýaşapdyrlar. V asyrda bu sebit ahyrsoňy gutarnykly taşlanypdyr.

"Täze gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde indi göz öňüne getirmämiz has aýdyňlaşdy: 79-njy ýyldan soň Pompeý gaýtadan dikelýär, bu ýöne bir şäher bolman, eýsem bir wagtlar bolan Pompeýiň henizem göze ilýän harabalyklarynyň arasynda yraň atyp duran we çal üýşmegi, lager pisint bir zat bolýar" - diýip, Pompeýiň Arheologiki seýilgähiniň müdiri Gabriel Suhtrel gürrüň berýär.

Geň ýeri, şäheri heläk eden kül öýleri, öý goşlaryny we hatda adam galyndylaryny hem gaýym örtüp, olaryň gowy saklanyp galmagyna hyzmat edipdir. Häzirki wagtda Pompeý ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girýär we Italiýanyň Kolizeýden soň iň köp syýahata barylýan ýeridir. Geçen ýyl ol ýere takmynan 4,17 million adam geldi. Arheologiki ýadygärlik takmynan 22 gektar meýdany tutýar, onuň üçden bir bölegi henizem küle basyrynyp ýatyr.


19.12.2025 10:31
6.6k+

Süýji suwly derýada ýaşan mozazawryň galyndylary tapyldy

Paleontologlar ABŞ-nyň demirgazygynda deňiz mozazawrynyň galyndylaryny tapdylar. Onuň dişleriniň himiki düzümi bu ýyrtyjynyň süýji suwly derýada ýaşandygyny görkezýär. Bu ilkinji şeýle açyş bolup, öň diňe deňiz süýrenijileri hasaplanýan mozazawrlaryň mümkin bolan görnüşleri baradaky düşünjämizi ep-esli giňeldýär diýip, Upsala uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berýär...

19.12.2025 10:02
9.5k+

Hytaýly alymlar Ýeriň aşaky mantiýasynda "superummanyň" bardygy baradaky çaklamany öňe sürdüler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň (CAS) Guançžou Geohimiýa institutynyň professory Du Çžisýueniň ýolbaşçylyk edýän ylmy-barlag topary Ýeriň aşaky mantiýasynyň içinde ägirt uly ilkinji suw howdanynyň ýerleşip biljekdigini tejribe arkaly tassyklady...

15.12.2025 11:29
2.5k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...