Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

  • 02.08.2025 00:23
  • 5.8k+

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler. Ylmy makala Planetary Science Journal neşirinde çap edildi.

2020 VN40 Günüň daşyndan Neptunyň her on aýlawyna deň bolan bir aýlawy tamamlýan ilkinji mälim jisimdir. Neptunda bir ýyl 164,8 Ýer ýylyna, diýmek 2020 VN40-de bir ýyl takmynan 19776 aýa deňdir. Alymlaryň çaklamagyna görä, Neptunyň orbitasy bilen bu rezonansly hereket buz ägirdi tarapyndan wagtlaýyn dartyş güýji bilen baglanyşykly bolup biler.
Jisim juda kese orbitada ýerleşip, Günden ortaça uzaklygy Ýer bilen Günüň arasyndaky uzaklykdan ortaça 140 essedenem uludyr. Şeýle-de bolsa, 2020 VN40, Neptun bilen sinhronlaşýan orbitalary bolan beýleki obýektlerden tapawutly hereket edýär. Ol Güne Neptunyň özi ondan iň uly daşlykdaka ýakynlaşýar.

"Bu Gün ulgamynyň daşky bölegine düşünmekde öňe ädilen möhüm ädimdir. Bu, hatda uzak sebitlerde hem Neptunyň täsiri astyndaky zatlaryň bolup biljekdigini we Gün ulgamynyň nähili ösendigini görkezýär" -diýdi.
"Bu uzakdaky obýektleriň näderejede hereket edýändigi baradaky düşünjämizi üýtgedip biler" – diýip, Santa-Kruzdaky Kaliforniýa uniwersitetinden barlaga gatnaşyjylaryň biri Rut Mýurreý-Kleý aýtdy.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.6k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...