Marsda uzynlygy 16 000 km bolan gadymy derýalaryň yzlary tapyldy

  • 04.08.2025 18:05
  • 7.8k+

Marsda umumy uzynlygy, takmynan, 10 müň mil (16 000 km töweregi) bolan gadymy suw ýollarynyň geologiki yzlary tapyldy. Tapylan çeşmeleriň ýaşynyň 3 milliard ýyldan geçýändigi çaklanylýar diýip, Marsdaky orbital apparatlardan alnan maglumatlara salgylanýan The Guardian habar berýär .

Derýalaryň yzlary Gyzyl Planetanyň ozal gurak we suw ýokdur öýdülýän günorta belentliklerinde bellige alyndy. Käbir hanalar birneme gysga, beýlekileri 160 kilometre çenli uzalyp gidýän giň torlary emele getirýär. Barlagçylar suwuň çeşmesi ýagan ýagyşlar ýa-da garlar bolup biler diýip hasaplaýarlar.

"Marsda suw ençeme gezekler tapyldy, ýöne hakykatdanam gyzykly zat, bu onuň bolandygynyň hiç bir alamaty ýok diýlip köpden bäri pikir edilýän  ýer bolmagydyr" diýip, Açyk uniwersitetiň aspiranty Adam Losekut aýtdy. "Bu sebitde suwuň bolandygyny gördük. <...> Bu derýalary şeýle giň meýdanda dolduryp biljek ýeke-täk suw çeşmesi haýsydyr bir sebitleýin ýagyş bolmaly" - diýip, ol sözüniň üstüni ýetirdi.

Alymlary Marsyň günbatar ýarym şarynyň günorta böleginde Nuhuň Topragy diýilýän sebit hasam alada goýdy. Mars Reconnaissance Orbiter we Mars Global Surveyor apparatlarynyň kömegi bilen alnan ýokary çözgütli suratlarda derýanyň egrem-bugram gerişleri - çökündileriň gatylaşmagy netijesinde emele gelen gurluşlary we soňra olaryň töwereginiň köwülendigi görünýär.
Barlagçylar bu emele gelmeleriň takmynan 3,7 milliard ýyl ozal sebitde suwuň bolandygyny görkezýär diýip çaklaýarlar.


21.11.2025 23:19
6.6k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.8k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.5k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.2k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...