Hytaýda baryp II asyrda oýlanyp tapylan dünýäde ilkinji seýsmograf dikeldildi

  • 04.08.2025 19:27
  • 6.1k+

Hytaýda Betbagtçylyklaryň öňüni alyş institutyndan Sýuý Goudunyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary dünýäde ilkinji seýsmograf hasaplanýan gadymy enjamy dikeltdi. Bu barada Progress in Geophysics žurnalyna salgylanýan South China Morning Post ýazýar. 

Taryhy çeşmeleriň berýän maglumatyna görä, takmynan, 2000 ýyl ozal hytaýly alym we oýlap tapyjy Çžan Hen “Houfen Didun I” atly enjamy döredipdir. Ol dürli taraplara gönügen sekiz aždarha kelleli bürünç gapdan ybarat. Her aždarhanyň agzynda bürünç şar, aşagynda bolsa agzyny açyp duran gurlawuk bar. Ýer yrananda şar zarbanyň ugruny görkezip aşak gaçypdyr.
Gadymy ýyl ýazgylarynda ýatlanylýandygyna garamazdan, köp hünärmenler bu enjamyň hakykatda bolandygyna we tehniki mümkinçiligine şübhelenýärdi. 2017-nji ýylda ol jedelli taryhy artefakt hökmünde Hytaýyň mekdepleriniň okuw kitaplaryndan aýryldy.
Şeýle-de bolsa, alymlar möhüm inženerçilik üstünligi hökmünde enjamyň ýagdaýyny dikeltmek kararyna geldiler.
Dikeldilen modelinde merkezi maýatnik, hereketi geçirýän L görnüşli leňňer we ähli elementleriň bir wagtda işlemeginiň öňüni alýan gulplama mehanizmi ulanyldy. Titreme bolanda maýatnik "aždarhalaryň" birini işjeňleşdirip, bir millimetr süýşýär. Beýlekileri bolsa sarsman durýar, bu taryhy düşündirişe laýyk gelýär: "Bir aždarha işlände, ýedisi dymýardy".
Hasaplamalar gurluşyň ýokary duýgurlygyny görkezdi. Ol bary-ýogy 0,5 millimetr amplitudaly ýertitremesine hem işjeňleşip biler.
Şuňa meňzeş seýsmograf Ýewropada diňe 1855-nji ýylda peýda bolupdy. Ony meşhur italýan fizigi we seýsmology Luiji Palmýeri oýlap tapdy.


düýn 16:42
4.5k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

düýn 00:07
3.6k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...

25.10.2025 15:42
5.7k+

Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr...

25.10.2025 14:32
2.1k+

«Sanly çözgüt–2025» bäsleşiginiň saýlama tapgyry başlandy

Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginde IT-tehnologiýalaryny, emeli aňy we robot tehnikasyny ösdürmäge gönükdirilen innowasion bäsleşik — «Sanly çözgüt–2025» boýunça saýlama tapgyry geçirilýär. Bäsleşik ýedi ugurda geçiriler: emeli aň robot tehnika we awtomatlaşdyrma «akylly» oba hojalyk tehnologiýalary akylly şäher konsepsiýalary sanly lukmançylyk elektron bilim hyzmatlar ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy ...