Hytaýda baryp II asyrda oýlanyp tapylan dünýäde ilkinji seýsmograf dikeldildi

  • şu gün 19:27
  • 1k+

Hytaýda Betbagtçylyklaryň öňüni alyş institutyndan Sýuý Goudunyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary dünýäde ilkinji seýsmograf hasaplanýan gadymy enjamy dikeltdi. Bu barada Progress in Geophysics žurnalyna salgylanýan South China Morning Post ýazýar. 

Taryhy çeşmeleriň berýän maglumatyna görä, takmynan, 2000 ýyl ozal hytaýly alym we oýlap tapyjy Çžan Hen “Houfen Didun I” atly enjamy döredipdir. Ol dürli taraplara gönügen sekiz aždarha kelleli bürünç gapdan ybarat. Her aždarhanyň agzynda bürünç şar, aşagynda bolsa agzyny açyp duran gurlawuk bar. Ýer yrananda şar zarbanyň ugruny görkezip aşak gaçypdyr.
Gadymy ýyl ýazgylarynda ýatlanylýandygyna garamazdan, köp hünärmenler bu enjamyň hakykatda bolandygyna we tehniki mümkinçiligine şübhelenýärdi. 2017-nji ýylda ol jedelli taryhy artefakt hökmünde Hytaýyň mekdepleriniň okuw kitaplaryndan aýryldy.
Şeýle-de bolsa, alymlar möhüm inženerçilik üstünligi hökmünde enjamyň ýagdaýyny dikeltmek kararyna geldiler.
Dikeldilen modelinde merkezi maýatnik, hereketi geçirýän L görnüşli leňňer we ähli elementleriň bir wagtda işlemeginiň öňüni alýan gulplama mehanizmi ulanyldy. Titreme bolanda maýatnik "aždarhalaryň" birini işjeňleşdirip, bir millimetr süýşýär. Beýlekileri bolsa sarsman durýar, bu taryhy düşündirişe laýyk gelýär: "Bir aždarha işlände, ýedisi dymýardy".
Hasaplamalar gurluşyň ýokary duýgurlygyny görkezdi. Ol bary-ýogy 0,5 millimetr amplitudaly ýertitremesine hem işjeňleşip biler.
Şuňa meňzeş seýsmograf Ýewropada diňe 1855-nji ýylda peýda bolupdy. Ony meşhur italýan fizigi we seýsmology Luiji Palmýeri oýlap tapdy.


şu gün 20:33
1.8k+

Pomidor bilen ýeralma kowumdaş bolup çykdy: olar baryp 9 mln ýyl ozal sapylypdyr

Ýeralma bilen pomidoryň genetiki gelip çykyşy umumy bolup, olary sapylmagy, takmynan, 9 million ýyl ozal bolup geçipdir. Bu barada Xinhua agentligi halkara alymlar topary tarapyndan geçirilen gözlegiň netijelerine salgylanyp habar berýär...

şu gün 18:12
850

Russiýaly alymlar ýalany 92% takyklyk bilen kesgitlemek üçin algoritm döretdiler

Russiýaly alymlar sözdäki ýalany 92% takyklyk bilen kesgitlemegiň usulyny tapandyklaryny habar berdiler. Bu barada Nižniý Nowgoroddaky “Ýokary ykdysadyýet mekdebi” ylmy-barlag uniwersitetiniň (НИУ ВШЭ) barlagçylaryna salgylanýan TASS habar berýär...

şu gün 18:05
1.7k+

Marsda uzynlygy 16 000 km bolan gadymy derýalaryň yzlary tapyldy

Marsda umumy uzynlygy, takmynan, 10 müň mil (16 000 km töweregi) bolan gadymy suw ýollarynyň geologiki yzlary tapyldy. Tapylan çeşmeleriň ýaşynyň 3 milliard ýyldan geçýändigi çaklanylýar diýip, Marsdaky orbital apparatlardan alnan maglumatlara salgylanýan The Guardian habar berýär ...

02.08.2025 00:23
5.1k+

Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler...