1960-njy ýyllarda Massaçusets tehnologiýalar institutynyň (MIT) professory Jozef Weýsenbaum (1923-2008) dünýäde ilkinji çat-bot bolan ELIZA-ny döretdi. Şol döwürde “çat-bot” adalgasy heniz ýokdy, şonuň üçin alym...
Unitree kompaniýasy özüniň akgynly ýöreýşi we ylgawy bilen tapawutlanýan täze G1 robotyny hödürledi. Işläp düzüjiler G1-iň muny beýleki ýaranlaryna garanyňda has tagaşykly ýerine ýetirýändigini nygtaýar. Robot...
“Týangun” orbital stansiýasynyň bortundaky “Şençžou-19” kosmos missiýasynyň ekipažy kosmos şertlerinde emeli fotosintez boýunça taryhda ilkinji tejribäni üstünlikli geçirdi. Kosmonawtlar raketa ýangyjyny öndürmekde...
Türkmenistanda organik galyndylar bilen hapalanan suwlary arassalaýan biologik organik süzgüç ulanmagyň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça ylmy gözleg we synag işleri alnyp barylýar. Bu barada "Türkmenistan: Altyn...
Hefeý şäherinde ýerleşýän Hytaýyň Ylmy-tehnniki uniwersitetiniň alymlary (USTC) maddanyň täze kwant halyny – ters akymly ýokary akyjylygy açdylar. Bu ylmy açyş atom derejesindäki bölejikleriň örän pes temperaturada...
Beýik Britaniýanyň Kil uniwersitetiniň alymlary galp habarlary anyklamak üçin “ansambl ses beriş” tehnikasyna esaslanýan guraly döretdi. Ulgam ygtybarly däl maglumaty 99% takyklyk bilen kesgitleýär. Bu oýlap tapyş...
Kanada, Ispaniýa, Tanzaniýa we beýleki ýurtlardan halkara antropologlar topary Homo erektusyň (dik ýöreýän adamyň) çöl howa şertlerinde ýaşamak ukybyny haçan öwrenendigini ýüze çykardylar. Bu barlagyň netijeleri...
Koreýanyň Ösen tehnologiýalar institutynyň (KAIST) inženerleri adam beýnisiniň gurluşyna “öýkünýän” innowasion kompýuter çibini döretdi. Prosessor adaty kompýuterlerden tapawutlylykda özbaşdak öwrenmäge we ýalňyşlyklary...
Halkara iş topary, semizlik düşünjesine täzeden seretmegi we anyklaýyşda diňe beden agram indeksine (BAI) bil baglamazlygy maslahat berýär. Iş toparynyň netijeleri, The Lancet Diabetes & Endocrinology žurnalynda...
ABŞ-daky Liwermor milli barlaghanasynyň (LLNL) alymlary taryhda iň güýçli rentgen çeşmesini döretdiler, ol bar bolan analoglaryndan iki esse ýagty. Täze açyş ylmy barlaglarda, esasanam, termoýadro sintezi pudagynda...
«Jeýms Uebb» kosmos teleskopy (JWST) we ALMA radioteleskop toplumy bilen geçirilen gözlegleriň netijesinde, Uly Magellan Buludynda täze uly ýyldyz toplumy ýüze çykaryldy. Bu açyş alymlara ýaş älemde ýyldyzlaryň...
Alymlar dünýäde mör-möjekleriň, esasanam arylar bilen kebelekleriň azalmagyndan alada edýärler. Bu ýagdaý oba hojalygynda uly mesele döredip biler, sebäbi ösümlikleri tozanlandyrmak üçin mör-möjekler zerurdyr....
Koreýanyň ösen tehnologiýalar institutynyň (KAIST) alymlary sekuntda 9120 kadr düşürmäge ukyply kamerany döretdiler. Bu üstünlik tebigatdan ylham alyp gazanyldy: tehnologiýanyň esasy böleginde mör-möjekleriň göz...
Barlagçylar Milanyň Sforsa galasynyň aşagynda Leonardo da Winçiniň çyzgylarynda beýan edilen gizlin ýerasty ötükleriň bardygyny tassykladylar diýip, Arkeonews ýazýar. XV asyrda gurlan Sforsa galasy taryhçylar we...
Kanadanyň Waterloo uniwersitetiniň inženerleri ykjam goşundylary ýöräp barýarkaň dolandyrmaga mümkinçilik berýän ulgamy döretdi – munuň üçin olar saklanmazdan birnäçe aýak hereketini ýerine ýetirmegi teklip edýär...
Alymlar Günüň üstünde 60-80% takyklygy bilen Gün alawyny çaklamaga ýardam edip biljek adaty bolmadyk bir hadysany tapdylar. Barlag bilen Amerikanyň astronomiýa jemgyýetiniň mejlisinde tanyşdyryldy we The Astrophysical...
Hytaý ilkinji gezek öňdebaryjy alymlaryň sany boýunça ABŞ-ny geçdi. Bu barada Dongbi Data kompaniýasynyň hasabatyna salgylanyp, South China Morning Post gazeti ýazýar. Bellenilip geçilmegine görä, 2020-2024-nji...
Paleosuratkeş Jon Gurçe, takmynan, 150 000 ýyl ozal aradan çykan gominidiň keşbini dikeltmek üçin Adamlar - Homo longi gadymy adam jynsynyň ("aždarha adam" diýlip hem atlandyrylýar) daşa öwrülen galyndy kelleçanagynyň...
Halkara alymlar topary Marsda hereket edýän Curiosity enjamyndan alnan maglumatlaryň kömegi bilen bu planetada bir wagtlar suwly kölleriň bardygyny subut edýän delilleri tapdylar. Bu barada Science Advances žurnalynda çap...
Singapuryň Flint kompaniýasy tebigata zyýansyz – alty hepdäniň dowamynda çüýräp ýitip bilýän täze kagyz batareýany işläp taýýarlady. Täze batareýa adaty litiý-ion batareýalaryna garanyňda 10 esse arzan we ekologiki...
Ýapon alymlary barlagyň netijeleri boýunça gök çaý içmegiň ýaşy uly adamlaryň beýnisine oňyn täsir edýändigi ýüze çykardylar. 65 ýaşdan uly 8766 adamyň maglumatlarynyň seljerilmegi netijesinde, çaýyň yzygiderli...
Hytaýly inženerler dünýäniň iň çalt robot itini döretdiler. Bu modele «Gara babyr 2.1» ady dakyldy. Ony Çžeszýan uniwersitetiniň inženerleri Jingshi Technology we Hangzhou Kaierda Welding Robot kompaniýalary bilen...
Prezident Serdar Berdimuhamedow Buýruga gol çekip, Türkmenistanda 2025-nji ýylda aspirantura, doktorantura we kliniki ordinatura kabul ediljekleriň sanyny tassyklady. Degişli resminama metbugatda çap edildi. Resminama...
Alymlar ölüm howply ýylan zäherlerini zyýansyzlandyrýan beloklary döretmek üçin ilkinji gezek emeli aňdan peýdalandylar diýip, EurekAlert habar berýär. Waşington uniwersitetiniň lukmançylyk fakultetiniň (UW Medicine)...
Tebigaty goramagyň halkara bileleşiginiň (IUCN) ýolbaşçylygyndaky alymlar derýalarda, köllerde we beýleki süýji suw howdanlarynda ýaşaýan janly-jandarlaryň ýagdaýyny ilkinji gezek giňişleýin öwrendiler. Netijeler...
Nowosibirsk döwlet tehniki uniwersitetiniň (NDTU) alymlary betondaky jaýryklary suratlar we wideolar arkaly anyklap bilýän neýroset döretdiler. Bu tehnologiýa betbagtçylyklaryň öňüni almak we abatlaýyş çykdajylaryny...
Finlýandiýanyň Abo Akademi uniwersitetiniň alymlary Hytaýyň Suçžou nanotehnologiýa we nanobionika institutyndaky kärdeşleri bilen bilelikde organiki Gün batareýalarynyň esasy meselelerini çözdüler. Olar bu enjamlaryň...
Ýewropanyň kosmos agentliginiň (ESA) hünärmenleri Solar Orbiter enjamynyň soňky üç ýylda toplan maglumatlaryny sese öwrüp, Gün partlamalarynyň “nähili ses çykarýandygyny” görkezdiler. Gözlegleriň çäklerinde, maglumatlary...
Iordaniýanyň AirFarm kompaniýasy CES 2025 sergisinde gurak sebitlerde gök önümleri ösdürip ýetişdirmek üçin niýetlenen çişirilýän fermany tanyşdyrdy. Bu tehnologiýa suwuň sarp edilişini 90% azaltýar diýip, Forbes neşiri...
Halkara alymlar topary uly göwrümli Beyond EPICA taslamasyny üstünlikli tamamlady. Ekspedisiýanyň çäklerinde ylmy gözlegçiler 2,8 kilometr çuňluga ýetip, ýaşy 1,2 million ýyldan gowrak bolan buzy çykardylar. Bu...
Genetiki seljermeleriň netijesinde Türkiýede ýerleşýän gadymy şäher Efesden tapylan galyndylaryň Müsür şa zenany Kleopatranyň öweý aýal dogany Arsinoýa IV-ä degişli däldigi ýüze çykaryldy. Sebäbi seljermelerde...
Beýik Britaniýada Oksfordşirdäki “Dýuars Farm” käninde alymlar dinozawrlaryň 166 million ýyllyk ýaşy bolan 200 töweregi aýak yzyny tapdylar. Bu yzlar ot iýýän äpet zawropodlara we ýyrtyjy megalozawrlara degişlidir...
Gündogar-Ýuwaş ummany beýgelmesiniň wulkanik zolagyndaky barlagda alymlar öň diňe mikroorganizmler ýaşaýar diýlip hasaplanan ýerasty boşluklarda äpet deňiz gurçuklaryny (riftiýalary) tapdylar. Bu açyş ýaşaýşyň...
Attosekunt lazerleri häzirki wagtda mikrodünýäni öwrenmek üçin iň öňdebaryjy enjamlar bolup durýar. Olar gysga tolkunly ultramelewşe şöhlelenmesini çykaryp, rentgen şöhleleriniň bahalaryna golaýlaýarlar. Şeýle...
Oksford uniwersitetiniň alymlary adamzadyň taryhyndaky iň uly pandemiýalaryň biri hasaplanylýan Ýustinian keseliniň döremegine sebäp bolan patogeniň bir görnüşini ilkinji gezek gaýtadan dikeltdiler. Ylmy barlagyň...
Demirgazyk Arizona uniwersitetiniň alymlary Aý we Mars topraklaryny imitasiýa edip (hakyky görnüşlerine meňzedip ýasap), oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça barlaglary geçirýärler. Bu barlaglar geljekki...
Kanadanyň Kalgari uniwersitetiniň alymlary demirgazyk şöhlesiniň (aurora borealis) görünýän wagty, onuň arasynda käwagt peýda bolýan täsin ak-kül reňk tegmillere ilkinji gezek düşündiriş berdiler. Bu barlagyň netijeleri...
Gonkong Hytaý uniwersitetiniň (CUHK) alymlary, plastik materiallaryň ornuny tutujy hökmünde, kombuçadan – ýagny çaý kömeleginden ýasalan içgiden, tebigatda ýitip gidýän polimeri öndürdiler. South China Morning...
ABŞ-nyň Milli aeronawtika we kosmos giňişliginiň barlaglary müdirligi (NASA) SpaceX we Blue Origin ýaly hususy kompaniýalary Marsyň topragynyň nusgalaryny getirmäge çekmegi göz öňünde tutýar. Gullugyň başlygy Bill...
Alymlar iň uly mezozawryň galyndylaryny tapdylar, onuň göwresi bu gadymy görnüşiň ozal belli bolan wekillerinden üç esse uludyr. Ýyrtyjynyň äpet nusgasy Urugwaýyň demirgazyk-gündogarynda ýerleşýän Mangrullo formasiýasynyň...
