Dünýä boýunça ummanlaryň düýbüniň bary-ýogy 0,001%-i ylmy taýdan öwrenilipdir

  • 14.05.2025 16:04
  • 5.3k+

Amerikaly alymlaryň geçiren täze barlagy çuň suwly ummanlaryň düýbüniň bary-ýogy 0,001%-iniň wizual görüş arkaly öwrenilendigini görkezdi. Bu Belgiýanyň tutýan meýdanyndan takmynan on esse kiçi diýmegi aňladýar.

Derňew 1958-nji ýyldan bäri 43 000-den gowrak ummana çuň çümmek bilen geçirilen işleriň maglumatlaryna esaslandy. Barlagçylaryň gelen netijesi - dünýä ummanynyň düýbüniň aglaba bölegi entek öwrenilmän ýatyr. Munuňam sebäbi, ummanyň ortaça çuňlugy, takmynan, 3,7 kilometre barabar we şeýle çuňluga diňe çäkli mukdardaky ýöriteleşen apparatlar çümüp bilýär.
Häzirki wagtda ummanyň düýbüniň 26% töweregi kartalaşdyryldy, ýöne hünärmenler maglumatlaryň esasan sanly modelleşdirmä esaslanýandygyny aýdýarlar. Ummany öwreniji Sýuzan Poulton muny Amazon jeňňelliklerindäki ýaşaýşy, sebite özüň baryp görmezden, emeli hemralardan alnan suratlar we DNK nusgalaryny öwrenmek arkaly  düşünmäge synanyşmak bilen deňeşdirdi.
Şeýle hem alymlar ummanyň planetadaky iň uly we iň möhüm biom bolup biljekdigini bellediler. Ummanlarda, mikroblary hasaba almanyňda, 700 000-den başlap 1 milliona çenli janly-jandarlaryň ýaşaýandygy çak edilýär. Olaryň takmynan üçden iki bölegi henizem ylym tarapyndan beýan edilmedi.
Umman çuňluklaryndaky barlaglaryň köpüsi üç ýurt: ABŞ, Ýaponiýa we Täze Zelandiýa tarapyndan amala aşyrylýar. Alymlar ummany doly öwrenmek üçin halkara hyzmatdaşlygynyň we uzak wagtyň gerekdigini nygtaýarlar.


şu gün 10:16
2.3k+

Alymlar Günorta ummanda ýaşaýşyň ozal näbelli görnüşlerini tapdylar

Halkara alymlar topary Günorta Atlantikadaky Günorta Sandwiç adalarynyň golaýynda ozal bardygy belli bolmadyk özboluşly ekoulgamy tapdy. Şmidt adyndaky Umman institutynyň Falkor gämisinde Ýeriň iň alys künjündäki adalar zynjyrynyň birine guralan çuň deňiz ekspedisiýasy 35 gün dowam etdi diýip, Science Alert habar berýär...

şu gün 10:10
3.8k+

Alymlar Ýeriň 2700 km çuňlugynda nämeleriň bolup geçýändigini anykladylar

Alymlar Ýeriň mantiýasy bilen ýadrosynyň araçäginde ýerleşýän, D" gatlagy diýlip atlandyrylýan syrly sebitiň nämedigini düşündirdiler. Bu gatlak, takmynan, 2700 km çuňlukda ýerleşýär. Şol ýerde ýertitremelerden döreýän seýsmiki tolkunlar garaşylmadyk ýagdaýda tizlenip başlaýar...

düýn 14:04
5.8k+

Gadymy Müsür maşgalalarynda mirasyň geçiş tertibi subut edildi. Uly ogul maşgalabaşy bolupdyr

Leýden uniwersitetinden taryhçy Şteffi wan Gompel tarapyndan geçirilen barlag gadymy Müsürde erk-ygtyýaryň we emlägiň uly ogla miras geçendigini, maşgala ulgamynyň bolsa patriarhal we tire esaslydygyny tassyklady...

düýn 14:02
5.1k+

Kosmosda emeli Gün tutulmasynyň ilkinji suraty iberildi

Ýewropa kosmos agentligi Proba-3 missiýasyndan alnan, Ýeriň orbitasynda döredilen emeli Gün tutulmasyny görkezýän ilkinji suraty çap etdi. Proba-3 missiýasy 2024-nji ýylyň dekabrynda başlandy. Onuň maksady – Gün koronasyny, ýagny ýyldyzyň atmosferasynyň daşky we iň yssy gatlagyny öwrenmek...