Dünýä boýunça ummanlaryň düýbüniň bary-ýogy 0,001%-i ylmy taýdan öwrenilipdir

  • 14.05.2025 16:04
  • 5.4k+

Amerikaly alymlaryň geçiren täze barlagy çuň suwly ummanlaryň düýbüniň bary-ýogy 0,001%-iniň wizual görüş arkaly öwrenilendigini görkezdi. Bu Belgiýanyň tutýan meýdanyndan takmynan on esse kiçi diýmegi aňladýar.

Derňew 1958-nji ýyldan bäri 43 000-den gowrak ummana çuň çümmek bilen geçirilen işleriň maglumatlaryna esaslandy. Barlagçylaryň gelen netijesi - dünýä ummanynyň düýbüniň aglaba bölegi entek öwrenilmän ýatyr. Munuňam sebäbi, ummanyň ortaça çuňlugy, takmynan, 3,7 kilometre barabar we şeýle çuňluga diňe çäkli mukdardaky ýöriteleşen apparatlar çümüp bilýär.
Häzirki wagtda ummanyň düýbüniň 26% töweregi kartalaşdyryldy, ýöne hünärmenler maglumatlaryň esasan sanly modelleşdirmä esaslanýandygyny aýdýarlar. Ummany öwreniji Sýuzan Poulton muny Amazon jeňňelliklerindäki ýaşaýşy, sebite özüň baryp görmezden, emeli hemralardan alnan suratlar we DNK nusgalaryny öwrenmek arkaly  düşünmäge synanyşmak bilen deňeşdirdi.
Şeýle hem alymlar ummanyň planetadaky iň uly we iň möhüm biom bolup biljekdigini bellediler. Ummanlarda, mikroblary hasaba almanyňda, 700 000-den başlap 1 milliona çenli janly-jandarlaryň ýaşaýandygy çak edilýär. Olaryň takmynan üçden iki bölegi henizem ylym tarapyndan beýan edilmedi.
Umman çuňluklaryndaky barlaglaryň köpüsi üç ýurt: ABŞ, Ýaponiýa we Täze Zelandiýa tarapyndan amala aşyrylýar. Alymlar ummany doly öwrenmek üçin halkara hyzmatdaşlygynyň we uzak wagtyň gerekdigini nygtaýarlar.


düýn 14:28
1.7k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.7k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.5k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.8k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...