Kawkazdaky tapyndy neandertallaryň oýlap tapyjylygy barada täze maglumatlary berdi

  • 06.05.2025 21:06
  • 4.2k+

Alymlar Demirgazyk-Günbatar Kawkazdaky gowakda ýaşy 80-70 müň ýyl bolan süňkden ýasalan peýkamy tapdy. Bu tapyndy süňkden enjam ýasamaga ukypsyz hasaplanan neandertallar baradaky garaýyşlary üýtgedýär. Görnüşi ýaly, neandertallar, takmynan, 40 müň ýyl mundan ozal Ýewraziýada häzirkizaman adamlary peýda bolmazdan has öň çylşyrymly tehnologiýalary ulanan eken.

Peýkam 100-60 müň ýyl ozal daş gurallaryň kömegi bilen haýwanyň süňkünden ýasalypdyr. Ol, ähtimal, tebigy ýelim bolan bitumy ulanyp, agaç taýaga berkidilen bolsa gerek. Bu açyş neandertallaryň çylşyrymly tehnologiýalary özbaşdak döredendigini tassyklaýar.
Russiýanyň ylmy gaznasy tarapyndan goldanan ylmy gözlegiň netijeleri Journal of Archaeological Science žurnalynda neşir edildi.
Bu işe RYA-nyň Maddy medeniýetiň taryhy institutyndan, Sankt-Peterburgyň döwlet uniwersitetinden, Sankt-Peterburgyň “LETI” döwlet elektrotehnika uniwersitetinden we Arlingtondaky Tehas uniwersitetinden alymlar gatnaşdy.
Ozal Pireneýlerdäki tapyndylar neandertallaryň 100-65 müň ýyl ozal ýowuz klimatda ýaşandygyny we kyn şertlere uýgunlaşyp bilendigini görkezdi. Kawkazdaky täze tapyndy bolsa olaryň uýgunlaşmagynyň we oýlap tapyjylygynyň ýokary derejesini tassyklaýar.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.7k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...