Aýdan getirilen nusgalarda üýtgeşik monjuk tapyldy: ol Aýyň içki gurluşyny bilmäge kömek eder

  • 17.05.2025 08:35
  • 5.8k+

Hytaý alymlary “Çane 5” missiýasynyň kömegi bilen Aýdan getirilen toprak nusgalarynda üýtgeşik himiki düzümi bolan çüýşe monjugy tapdy. Ol hemranyň içki gurluşy barada maglumat almaga kömek eder diýip, Space.com neşiri ýazýar.

Alymlar diametri birnäçe millimetr bolan bu monjugyň meteoritiň Aýyň jümmüşinden zyňylyp çykan jyns bilen çaknyşmagy netijesinde emele gelip bilendigini çaklaýar.
Monjuk magniý oksidiniň ýokary konsentrasiýasyny saklaýar. Bu hem ony topragyň ýygnalan sebitindäki adaty wulkan jynslaryndan tapawutlandyrýar we tapyndyny aýratyn gymmatly edýär. Ylmy gözlegçiler onuň gelip çykyşynyň Aý mantiýasynyň ýokarky gatlaklaryndaky materiallar bilen baglanyşyklydygyny öňe sürýär.
Nusgalar Aýyň görünýän tarapynda, Tupanlar ummanynyň töwereginde ýygnaldy. Bu ýerde her biriniň diametri 100 metrden gowrak bolan 100 müňden gowrak krater bar. Olaryň ählisi, takmynan, 4 milliard ýyl mundan ozal güýçli urgudan soň emele gelen gadymy krateriň üstünde ýerleşýär. Hünärmenleriň pikiriçe, bu hadysa Aýyň jümmüşinden jynslary onuň ýüzüne çykaran bolmaly.
Monjugyň takyk gelip çykan ýerini kesgitlemek kyn, ýöne geologiki maglumatlar onuň esasy krater bilen baglanyşygyny görkezýär.
“Çane-5” missiýasy soňky 44 ýylda Ýere Aýdan, üstesine-de, ozal öwrenilmedik sebitden nusga getiren ilkinji missiýa boldy.
Ýakynda iki amerikan uniwersitetiniň hem geljekki seljermeler üçin nusgalaryň bir bölegini alandygy belli boldy. Olar üns berilmän galan täze maglumatlary almaga kömek eder diýlip pikir edilýär.


düýn 20:25
3.5k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

düýn 19:25
3.9k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

düýn 19:01
2.4k+

Pekinde gumanoid robotlaryň arasynda ilkinji futbol ýaryşy geçirildi

Hytaýyň paýtagtynda gumanoid robotlaryň gatnaşmagynda özboluşly futbol ýaryşy geçirildi. Olar diňe emeli aň tarapyndan dolandyrylmak bilen, hiç hili daşarky gatyşyk bolmazdan meýdançada özbaşdak hereket edip, topy alyp, derwezä depdi...

düýn 18:13
2.1k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...