Ylmy barlag okan wagtyň beýniniň teksti nähili işleýändigini görkezdi

  • 08.05.2025 11:48
  • 2.2k+

Okamak adama dünýägaraýşyny giňeltmäge, täze zatlary öwrenmäge we durmuşy meseleleri çözmäge kömek edýär. Ol bilim, iş we hatda ruhy sagdynlyk üçin hem möhümdir. Maks Plank adyndaky Kognitiw we beýni ylymlary institutynyň hünärmenleri okan wagtyň beýniniň nähili işleýändigini, onuň haýsy bölekleriniň has işjeň bolýandygyny öwrenmek kararyna geldi diýip, Medical Xpress habar berýär.

Ylmy barlag okamaga we ýazmaga beýniniň çep ýarym şarynyň we beýnijigiň jogap berýändigini görkezdi.
Olar neýrowizuallaşdyryş usullaryny ulanmak bilen geçirilen 150 ylmy barlagy seljerip, harplary, sözleri we tekstleri gaýtadan işlemegiň çep ýarym şaryň bellibir böleklerini işjeňleşdirýändigini anyklady. 
Mysal üçin, haçan-da biz harplary tananymyzda ýeňse böleginiň çep bölegi işleýär. Haçan-da sözleri ýa-da tekstleri okanymyzda, beýniniň goşmaça zolaklary işjeňleşip başlaýar.


Eger biz sesli okasak, onda beýni sesler we hereketler bilen baglanyşykly bölekleri işjeňleşdirýär.
Sözleri we “manysyz harplar toplumyny” içiňden aýdanyňda, çep maňlaý bölegi, çekge bölegi we beýnijik reaksiýa berýär. Sözüň manysyna düşünmek üçin ýumuşlar bolsa beýniniň iki bölegini-de, aýratynam, aşaky maňlaý we merkezi bölekleri işjeňleşdirýär.
Bu netijeler okanyňda beýniniň nähili işleýändigine has gowy düşünmäge kömek edýär. Olar okamakda kynçylyk çekýän, mysal üçin, disleksiýasy bolan adamlara kömek etmegiň usullaryny işläp taýýarlamak üçin möhümdir. 


20.05.2025 14:40
3k+

Alymlar kebelekleriň howada nädip gaýyp saklanyp bilýändiklerini düşündirdiler

Beýhan uniwersitetiniň alymlary kebelekleriň uçuşyna gözegçilik edip, olaryň howada gülleriň depesinde nädip gaýyp durmagy başarýandyklaryny anykladylar. Bu açyş ýyladyşhanalarda ösümlikleri tozanlandyrmaga we barmasy kyn ýerlere girmäge ukyply mikrodronlary döretmekde gerekli bolup biler diýip, Science Daily habar berýär...

20.05.2025 14:36
2.2k+

Ähli janly-jandarlaryň juda gowşak ýagtylyk bölüp çykarýandygy ýüze çykaryldy

Kanadanyň Kalgari uniwersitetiniň we Milli gözleg geňeşiniň barlagçylary ähli janly-jandarlaryň hemişe örän gowşak we göze görünmeýän ýagtylyk bölüp çykarýandygyny ýüze çykardylar. Bu hadysa «örän gowşak foton şöhlelenmesi» (UPE) diýlip atlandyrylýar...

20.05.2025 14:30
6.3k+

Kanadada “garynjygy” bolan üç gözli deňiz ýyrtyjysyny tapdylar. Ol 506 million ýyl ozal ýaşap geçipdir

Manitoba muzeýiniň we Patyşalygyň Ontario muzeýiniň paleontologlary Kanadadaky Býorjess slaneslerinde deňiz ýyrtyjysynyň täze görnüşini tapdylar. Tapyndynyň ýaşy 506 million ýyl diýip, Royal Society Open Science žurnalyndaky çap edilen barlaga salgylanýan Phys...

20.05.2025 07:44
7.1k+

Awstraliýaly alymlar plastik aýnalaryny ulanyp, Gün energiýasyny öndürmegiň çykdajysyny 40% peseltdiler

Awstraliýaly alymlar Gün energiýasynyň öndürilişiniň çykdajysyny 40% azaldyp biljek ýeňil plastik aýnalary işläp taýýarladylar. Ilkibaşda awtoulaglar üçin işlenip düzülen tehnologiýa indi oba hojalygynda we senagatda çykdajylary peseltmäge, şeýle hem uglerod zyňyndylaryny azaltmaga ýardam berer diýip, «New Atlas» neşiri habar berýär...