Alymlar garry agaçlaryň ýaş tokaýlara abanýan howp barada duýduryş berýändigini anykladylar

  • 07.05.2025 13:56
  • 5.9k+

Italiýanyň daglarynda alymlar köp ýaşan agaçlaryň ýaş daragtlara maglumat berşini ilkinji gezek hasaba almagy başardylar. Awstraliýanyň we Italiýanyň barlagçylary Kosta Bokke tokaýynda berýoza agaçlarynda datçik goýdular. Gün tutulmazdan ozal agaçlaryň işjeň ýagdaýda maglumat alşyp başlaýandyklaryna göz ýetirdiler. Muny ilki bolup iň köp ýaşan agaçlar edýärler diýip, New Atlas ýazýar.

Ösümlikler "elektrik tory" - kökler we şahalar arkaly aragatnaşyk ulgamyny ulanýarlar. Signallar wakadan birnäçe sagat öň peýda bolup, bu tokaýyň taýýarlanmagyna mümkinçilik berýär. Garry agaçlar, göýä tejribeli synçylar kimin, howsala yşaratyny berýärler. Ýaş daragtlar muny duýýarlar we ýokumly maddalary daşamak we suwuň hereketi ýaly içerki prosesleri deňine “togtadýarlar”. Bu olara kyn ýagdaýlarda energiýa tygşytlamaga kömek edýär.
Gün tutulmagy ýagtylyga bagly agaçlaryň aýlawlaryny bozýar. Tokaýyň köpçülikleýin reaksiýasy energiýa ýitgileriniň öňüni almaga mümkinçilik berýär. Geçmişi ýadynda saklaýan köp ýaşan agaçlar bu işde möhüm rol oýnaýarlar. Olar tejribäni deňeşdirýärler we tokaýy howplardan gorap, başgalara ýol görkezýärler.
Bu açyş ýetişen daragtlaryň gymmatyny görkezýär. Şeýle hem ekoulgamlaryň howanyň üýtgemegine nähili uýgunlaşýandygyna düşünmäge kömek edýär. Alymlar tebigatda logikanyň pikir edişimizden has köpdügine we agaçlaryň hem şonuň bir bölegidigine ynanýarlar.
Bu waka köpçüligiň ünsüni özüne çekdi we "Tokaýyň kody" filminiň esasyna öwrüler. Filmde agaçlaryň biri-biri bilen aragatnaşyk saklaýşy we biri-birini goraýşy, tokaýyň ýaşy uly agaçlaryny goramagyň näme üçin möhümdigi görkeziler.


düýn 11:15
1.4k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...

düýn 10:04
1.4k+

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...

24.11.2025 13:51
6.3k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

24.11.2025 13:43
3.5k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...