Alymlar garry agaçlaryň ýaş tokaýlara abanýan howp barada duýduryş berýändigini anykladylar

  • 07.05.2025 13:56
  • 5.7k+

Italiýanyň daglarynda alymlar köp ýaşan agaçlaryň ýaş daragtlara maglumat berşini ilkinji gezek hasaba almagy başardylar. Awstraliýanyň we Italiýanyň barlagçylary Kosta Bokke tokaýynda berýoza agaçlarynda datçik goýdular. Gün tutulmazdan ozal agaçlaryň işjeň ýagdaýda maglumat alşyp başlaýandyklaryna göz ýetirdiler. Muny ilki bolup iň köp ýaşan agaçlar edýärler diýip, New Atlas ýazýar.

Ösümlikler "elektrik tory" - kökler we şahalar arkaly aragatnaşyk ulgamyny ulanýarlar. Signallar wakadan birnäçe sagat öň peýda bolup, bu tokaýyň taýýarlanmagyna mümkinçilik berýär. Garry agaçlar, göýä tejribeli synçylar kimin, howsala yşaratyny berýärler. Ýaş daragtlar muny duýýarlar we ýokumly maddalary daşamak we suwuň hereketi ýaly içerki prosesleri deňine “togtadýarlar”. Bu olara kyn ýagdaýlarda energiýa tygşytlamaga kömek edýär.
Gün tutulmagy ýagtylyga bagly agaçlaryň aýlawlaryny bozýar. Tokaýyň köpçülikleýin reaksiýasy energiýa ýitgileriniň öňüni almaga mümkinçilik berýär. Geçmişi ýadynda saklaýan köp ýaşan agaçlar bu işde möhüm rol oýnaýarlar. Olar tejribäni deňeşdirýärler we tokaýy howplardan gorap, başgalara ýol görkezýärler.
Bu açyş ýetişen daragtlaryň gymmatyny görkezýär. Şeýle hem ekoulgamlaryň howanyň üýtgemegine nähili uýgunlaşýandygyna düşünmäge kömek edýär. Alymlar tebigatda logikanyň pikir edişimizden has köpdügine we agaçlaryň hem şonuň bir bölegidigine ynanýarlar.
Bu waka köpçüligiň ünsüni özüne çekdi we "Tokaýyň kody" filminiň esasyna öwrüler. Filmde agaçlaryň biri-biri bilen aragatnaşyk saklaýşy we biri-birini goraýşy, tokaýyň ýaşy uly agaçlaryny goramagyň näme üçin möhümdigi görkeziler.


20.05.2025 14:40
3k+

Alymlar kebelekleriň howada nädip gaýyp saklanyp bilýändiklerini düşündirdiler

Beýhan uniwersitetiniň alymlary kebelekleriň uçuşyna gözegçilik edip, olaryň howada gülleriň depesinde nädip gaýyp durmagy başarýandyklaryny anykladylar. Bu açyş ýyladyşhanalarda ösümlikleri tozanlandyrmaga we barmasy kyn ýerlere girmäge ukyply mikrodronlary döretmekde gerekli bolup biler diýip, Science Daily habar berýär...

20.05.2025 14:36
2.2k+

Ähli janly-jandarlaryň juda gowşak ýagtylyk bölüp çykarýandygy ýüze çykaryldy

Kanadanyň Kalgari uniwersitetiniň we Milli gözleg geňeşiniň barlagçylary ähli janly-jandarlaryň hemişe örän gowşak we göze görünmeýän ýagtylyk bölüp çykarýandygyny ýüze çykardylar. Bu hadysa «örän gowşak foton şöhlelenmesi» (UPE) diýlip atlandyrylýar...

20.05.2025 14:30
6.3k+

Kanadada “garynjygy” bolan üç gözli deňiz ýyrtyjysyny tapdylar. Ol 506 million ýyl ozal ýaşap geçipdir

Manitoba muzeýiniň we Patyşalygyň Ontario muzeýiniň paleontologlary Kanadadaky Býorjess slaneslerinde deňiz ýyrtyjysynyň täze görnüşini tapdylar. Tapyndynyň ýaşy 506 million ýyl diýip, Royal Society Open Science žurnalyndaky çap edilen barlaga salgylanýan Phys...

20.05.2025 07:44
7.2k+

Awstraliýaly alymlar plastik aýnalaryny ulanyp, Gün energiýasyny öndürmegiň çykdajysyny 40% peseltdiler

Awstraliýaly alymlar Gün energiýasynyň öndürilişiniň çykdajysyny 40% azaldyp biljek ýeňil plastik aýnalary işläp taýýarladylar. Ilkibaşda awtoulaglar üçin işlenip düzülen tehnologiýa indi oba hojalygynda we senagatda çykdajylary peseltmäge, şeýle hem uglerod zyňyndylaryny azaltmaga ýardam berer diýip, «New Atlas» neşiri habar berýär...