Kanadada “garynjygy” bolan üç gözli deňiz ýyrtyjysyny tapdylar. Ol 506 million ýyl ozal ýaşap geçipdir

  • 20.05.2025 14:30
  • 7.4k+

Manitoba muzeýiniň we Patyşalygyň Ontario muzeýiniň paleontologlary Kanadadaky Býorjess slaneslerinde deňiz ýyrtyjysynyň täze görnüşini tapdylar. Tapyndynyň ýaşy 506 million ýyl diýip, Royal Society Open Science žurnalyndaky çap edilen barlaga salgylanýan Phys.org ýazýar.

Bu jandara Mosura fentoni diýip at dakyldy. Ululygy boýunça ol süýem barmakdan uly däl. Onuň üç gözi, ýiti dyrnaklary, dişli tegelek agzy we iki gapdalynda ýüzgüçleri bar.
Mosura ýok bolup giden radiodontlar toparyna degişlidir, oňa iri ýyrtyjy anomalokaris hem degişli. Şeýle-de bolsa, mosuranyň özboluşly bir aýratynlygy - beýleki radiodontlarda bolmadyk, segmentli süýnmek žabraly"garynjygy" bardy.

"Bedeniniň yzky böleginde žabraly 16 sany jebis syrlaşyp duran segmenti bar. Bu onuň gylyçguýruklar, eşekýassyklar we mör-möjekler ýaly häzirki zaman haýwanlary bilen ewolýusiýa ýakynlygynyň bardygynyň mysaly" – diýip, Manitoba muzeýiniň paleontologiýa kuratory Jo Moýsýuk – gürrüň berdi.

Alymlar bu gurluşyň daşky gurşawyň aýratynlyklary ýa-da has netijeli dem almak zerurlygy bilen baglanyşykly bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Ýaýbaň ýüzüş galkanlary we inçe guýrugy sebäpli jandar resmi däl "deňiz güýesi" adyny aldy.
Mosura bognaýaklylaryň gadymy şahasyna degişlidi, oňa häzirki zaman möýleri, leňňeçler we köpaýaklylar hem degişli. Käbir galyndylar içki beden agzalaryny hem  - nerw çogdamlaryny, gan aýlanyş we iýmit siňdiriş ulgamlaryny saklap galypdyr.

Ýyrtyjynyň gan aýlanyşy açyk görnüşli: ýürek gany lakunalara – galyndylarda görünýän içki boşluklara akdyrypdyr.
Býorjess slanesleri Ýoho we Kuteneý milli seýilgählerinde ýerleşýär we Kanadanyň seýilgäh gullugy tarapyndan goralýar. 1980-nji ýyldan bäri olar ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi.


şu gün 07:29
2.6k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.8k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4.1k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.6k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...