Kanadada “garynjygy” bolan üç gözli deňiz ýyrtyjysyny tapdylar. Ol 506 million ýyl ozal ýaşap geçipdir

  • 20.05.2025 14:30
  • 7.3k+

Manitoba muzeýiniň we Patyşalygyň Ontario muzeýiniň paleontologlary Kanadadaky Býorjess slaneslerinde deňiz ýyrtyjysynyň täze görnüşini tapdylar. Tapyndynyň ýaşy 506 million ýyl diýip, Royal Society Open Science žurnalyndaky çap edilen barlaga salgylanýan Phys.org ýazýar.

Bu jandara Mosura fentoni diýip at dakyldy. Ululygy boýunça ol süýem barmakdan uly däl. Onuň üç gözi, ýiti dyrnaklary, dişli tegelek agzy we iki gapdalynda ýüzgüçleri bar.
Mosura ýok bolup giden radiodontlar toparyna degişlidir, oňa iri ýyrtyjy anomalokaris hem degişli. Şeýle-de bolsa, mosuranyň özboluşly bir aýratynlygy - beýleki radiodontlarda bolmadyk, segmentli süýnmek žabraly"garynjygy" bardy.

"Bedeniniň yzky böleginde žabraly 16 sany jebis syrlaşyp duran segmenti bar. Bu onuň gylyçguýruklar, eşekýassyklar we mör-möjekler ýaly häzirki zaman haýwanlary bilen ewolýusiýa ýakynlygynyň bardygynyň mysaly" – diýip, Manitoba muzeýiniň paleontologiýa kuratory Jo Moýsýuk – gürrüň berdi.

Alymlar bu gurluşyň daşky gurşawyň aýratynlyklary ýa-da has netijeli dem almak zerurlygy bilen baglanyşykly bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Ýaýbaň ýüzüş galkanlary we inçe guýrugy sebäpli jandar resmi däl "deňiz güýesi" adyny aldy.
Mosura bognaýaklylaryň gadymy şahasyna degişlidi, oňa häzirki zaman möýleri, leňňeçler we köpaýaklylar hem degişli. Käbir galyndylar içki beden agzalaryny hem  - nerw çogdamlaryny, gan aýlanyş we iýmit siňdiriş ulgamlaryny saklap galypdyr.

Ýyrtyjynyň gan aýlanyşy açyk görnüşli: ýürek gany lakunalara – galyndylarda görünýän içki boşluklara akdyrypdyr.
Býorjess slanesleri Ýoho we Kuteneý milli seýilgählerinde ýerleşýär we Kanadanyň seýilgäh gullugy tarapyndan goralýar. 1980-nji ýyldan bäri olar ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi.


11.07.2025 11:17
3.3k+

Alymlar 200 mln ýyl ozal ýaşan pterozawryň täze görnüşini suratlandyrdylar

ABŞ-nyň Smitsonow institutynyň işgärleri Petrifaýd-Forest milli seýilgähinde (Arizona ştaty)  209 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen pterozawrlaryň näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar. Edaranyň metbugat gullugynyň habaryna görä, tapyndy giçki trias döwrüne degişlidir...

10.07.2025 11:41
2.7k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 10:53
3.6k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
10k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...