Alymlar Týudorlar eýýamynyň peýniriň taýýarlanyşy hakyndaky kitabynyň syryny bildiler

  • 04.05.2025 13:46
  • 2.7k+

Lids uniwersitetiniň hünärmenleri özboluşly golýazmanyň sanly nusgasyny we transkripsiýasyny neşir etdiler. Ol - 1580-nji ýyllarda döredilen, peýnir hakyndaky iň gadymy iňlis traktaty bolan "A pamflyt compiled of Cheese, contayninge the differences, nature, qualities, and goodnes, of the same". Ýiten hasaplanyp gelnen golýazma XVI asyrda peýniriň taýýarlanyş däplerinden söz açýar.

2023-nji ýylda auksionda ýüze çykarylan bu resminama uniwersitet tarapyndan Friends of the Nation’s Libraries-iň goldawy bilen satyn alyndy. Transkripsiýany kentuell-holly Týudor eýýamynyň rekonstruktorlary ýerine ýetirdi
Iýmit taryhçysy Piter Briýersiň sözlerine görä, bu iş Angliýada ýekeje iýmit önümine bagyşlanan ilkinji akademiki barlagdyr. Awtor XVI asyrda meşhur bolan gumoral teoriýa esaslanyp, peýniriň görnüşlerini, olaryň häsiýetlerini we saglyga täsirini suratlandyrýar. Peýniriň peýdasy onuň “temperamentine” we adam bedeniniň ýagdaýyna bagly diýip hasaplaýar.
Traktatda düýäniň ýa-da eşegiň süýdünden peýdalanmak ýaly adaty bolmadyk amallar agzalýar. Awtor agyz beklenende kyrk-gasanagyň ýerine balyk mädesini ulanmagy ara alyp maslahatlaşýar. Reseptleriň arasynda gaýmaksyz taýýarlanýan  "Suffolk Thump" atly gaty peýnir bar, ýöne awtor onuň tagamyny tankytlaýar.
Manuskriptiň transkripsiýany barlagçy Rut Bramli ýerine ýetirdi we rekonstruktor Temsin Bekus bolsa awtoryň daýhan tejribesine hormat goýýandygyny belläp geçdi. Alymlar golýazmanyň eýesiniň Ýelizaweta I-iň lukmany Walter Beýliniň bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Goşmaça barlaglar resminamanyň awtorynyň kimdigini bilmäge we resminamanyň medeni mazmunyny açmaga kömek eder.


23.12.2025 18:00
4.6k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.4k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.3k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...