Alymlar uzak oturmagyň Alsgeýmer keseliniň ösüşini çaltlaşdyrýandygyny subut etdiler

  • 18.05.2025 16:36
  • 4.6k+

Amerikaly neýrofiziologlar uzak wagtlap oturmagyň beýniniň çal maddasynyň mukdarynyň azalmagyna we Alsgeýmer keselli adamlaryň epizodik ýadynyň ýaramazlaşmagyna getirýändigini anykladylar diýip, EurekAlert ýazýar. Bu hatda ýokary derejede fiziki işjeňlik bolanda hem ýüze çykýar. Aýratynam, APOE4 mutasiýaly hassalar has-da ejizdir  diýip, Wanderbilt Uniwersitetiniň Lukmançylyk merkeziniň (VUMC) metbugat gullugy habar berdi.

Geçiren gözegçiliklerimiz Alsgeýmer keselli adamlaryň akyllarynyň we ýatlarynyň haýal peselmegi üçin mümkin boldugyça uzak oturmaly däldiklerini görkezýär. Bu, esasanam, genetiki taýdan bu kesele golaý bolan ýaşuly adamlar üçin hasam möhümdir. Olar beýnisiniň sagdynlygyny saklamak üçin wagtal-wagtal arakesme edip, ýerinden turmaly we hereket etmelidir – diýip, VUMC-niň professory Anžela Jefferson düşündirdi.
Alymlar ýaşy 50-den ýokary bolan 400 adamyň beýnisiniň ýagdaýyna we kognitiw funksiýalaryna ýedi ýylyň dowamynda syn etdiler. Barlaga APOE4 mutasiýasyny göterijiler hem, şeýle mutasiýasy bolmadyk hassalar hem gatnaşdy. Tomograflaryň we işjeňligiň datçikleriniň kömegi bilen hünärmenler beýniniň we hereket işjeňliginiň gurluşyndaky üýtgeşmelere gözegçilik etdiler.
Netijeler, her gün 1000-1100 minut töweregi wagtyny oturyp ýa-da ýatyp geçirýän gatnaşyjylaryň beýnileriniň gabynyň, 500-600 minut oturýanlaryňka garanyňda, ortaça 6% ýuka bolýandygyny görkezdi. Bu, esasanam, APOE4-iň bir ýa-da iki mutasiýasyny göterýänlerde güýçli ýüze çykdy.


düýn 10:22
3.5k+

Hytaýly alymlar doňuz düwünçeginde adam ýüregini ösdürip ýetişdirdiler

  Hytaýly alymlar doňuz düwünçekleriniň içinde kiçijik adam ýürekleriniň ösdürilendigini habar berdiler. Bu baradaky maglumatlar sütün öýjükleriniň barlagy boýunça halkara jemgyýetiniň mejlisinde hödürlendi diýip, Nature žurnaly ýazýar...

17.06.2025 13:10
4.7k+

Beýik Britaniýada dünýäde ilkinji gezek ganyň rak keseline garşy täze bejergi ulanylýar

Beýik Britaniýada dünýäde ilkinji gezek ganyň rak keseliniň iň köp duş gelýän görnüşleriniň biri bolan köp sanly miýeloma üçin täze bejeriş usuly ulanylyp başlandy. Bu bejergi «troýa atyna» meňzeýär – derman zäherli öýjüklere aralaşyp, olary içinden ýok edýär diýip, «BBC» ýazýar...

16.06.2025 13:28
9k+

Alymlar indi-indi parasetamolyň nähili işleýändigini anykladylar

Parasetamol dünýäde iň köp ulanylýan agyryny aýryjy dermanlaryň biridir. Ony kellagyryda, gyzgyn galanda we beýleki agyrylarda ulanýarlar. Bu derman ilkinji gezek 1878-nji ýylda sintez edildi, ýöne alymlar onuň nähili işleýändigine indi doly düşünip bildiler diýip, IFL Science habar berýär...

16.06.2025 13:11
4.6k+

Deňiz hyýarlaryndaky şeker rak keseliniň ösüşi bilen bagly fermenti petikleýär

Amerikaly alymlar deňiz hyýarlarynyň düzüminde rak öýjükleriniň ösüşine gatnaşýan fermenti böwetläp bilýän maddany ýüze çykardylar. Onuň artykmaçlygy ozal öwrenilen birleşmelerden tapawutlylykda, adam organizmi üçin howpsyz bolmagydyr...