Her ýyl geçirilýän DevDay 2025 çäresinde OpenAI kompaniýasy ChatGPT-ni ulanyjylaryň göni çatda başga programmalary nädip işledip biljekdigini görkezdi. Häzir çat-botda Spotify, Figma, Booking.com, Expedia, Coursera, Zillow we Canva programmalary elýeterli...
Monreal uniwersitetiniň alymlary çaga heniz ene göwresindekä daşary ýurt dilini eşiden bolsa, onuň beýnisiniň bu dili tapawutlandyryp we bölekleýin özleşdirip bilýändigini anykladylar. Göwrelilik döwründe birnäçe hepdäniň dowamynda başga dilde gürrüňleri diňlemek, çaganyň sözleýşi kabul etmegine jogap berýän nerw ulgamlarynyň işjeňligini üýtgedip biler...
Şwesiýada himiýa boýunça Nobel baýragynyň laureatlary yglan edildi – olar Susumu Kitagawa, Riçard Robson we Omar Ýagi boldy. Olara baýrak “metal-organiki karkas gurluşlary işläp taýýarlandygy üçin” berildi diýlip, Nobel komitetiniň habarynda aýdylýar...
Ýewropanyň kosmos agentligi (ESA) Awstraliýanyň Nýu-Norsiýa şäherindäki stansiýada uzak kosmos bilen aragatnaşyk üçin Estrack ulgamynyň dördünji antennasyny açdy. Onuň diametri 35 metr bolup, Ýewropada has döwrebap we kuwwatly antenna hasaplanýar...
Şwesiýanyň Einride kompaniýasy kabinasyz özbaşdak elektrik ýük ulagyny ilkinji gezek halkara gatnawyna iberdi. Ulag Ýewropanyň demirgazygyndaky iň bir köp gatnawly serhet geçelgesi arkaly Şwesiýa bilen Norwegiýanyň araçäginden geçdi...
Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...
Maýami-Deýd okrugynyň (Florida ştaty, ABŞ) köçelerine ilkinji awtonom polisiýa awtomobili çykdy. Policing Lab we şerifiň ofisi bilen bilelikde durmuşa geçirilen taslama Police Unmanned Ground Patrol Partner (PUG) adyny aldy...
Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...
Meta kompaniýasy Luiziana ştatynda (ABŞ) 4 million inedördül fut (371 600 inedördül metr töweregi) meýdany bolan emeli aň maglumat merkezini gurýar, bu takmynan 70 futbol meýdançasyna deňdir. Reuters-iň habar bermegine görä, desganyň umumy çykdajysy takmynan 10 milliard dollar bolar...
Blue Origin kompaniýasy NS-36 missiýasynyň çäklerinde ekipažly New Shepard raketasynyň uçuş senesini 8-nji oktýabra belledi. Uçuş Günbatar Tehasdaky Launch Site One meýdançasyndan amala aşyrylar. Uçuş penjiresi ABŞ-nyň merkezi wagty bilen 8:00-da (Aşgabat wagty bilen 18:00) açylar...
Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...
Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...
24 — 28-nji sentýabr aralygynda Malaýziýanyň Saýberjaýa şäherinde Bütindünýä Durnukly ösüş maksatlary bäsleşigi (World Sustainable Development Goals Challenge — WSDG 2025) geçirildi...
Stokgolmda fiziologiýa we lukmançylyk boýunça Nobel baýragynyň eýeleri yglan edildi. Baýrak “periferik immunologik tolerantlyk” diýlip atlandyrylýan ugurdaky açyş üçin amerikalylar Meri E.Brankowa, Fred Ramsdella we ýaponiýaly Şimon Sakaguçä berildi...
Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň iki mugallymy öňdebaryjy bilim we ylmy tejribeleri özleşdirmek maksady bilen Ýaponiýa gitdiler. Olar 1-17-nji oktýabr aralygynda Ýaponiýanyň Kawasaki şäherinde ýerleşýän we dünýäniň öňdebaryjy ylmy-barlag merkezleriniň biri bolan ICONM – Nanomedisina Innowasiýa Merkezinde tejribe okuwlaryna gatnaşýarlar...
Saud Arabystanynyň demirgazygyndaky Nafud çölünde tapylan haýwanlaryň ägirt uly gaýa suratlarynyň gadymy adamlar üçin “ýol belgisi” bolandygy anyklandy. Gadymy döwürde bu suratlar suw çeşmelerine barýan ýoly görkezipdir diýip, Nature Communications žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...
Oregonyň Saglyk we ylym uniwersitetiniň alymlary ilkinji gezek deri öýjüklerinden adamyň ýumurtga öýjüklerini döretdiler. Bu tehnologiýa önelgesizligi bejermekde öwrülişik döredip, ýaş, kesel ýa-da himiýa bejergisiniň täsiri sebäpli ýumurtga öndürmek ukybyny ýitiren aýallar üçin täze mümkinçilik döredip biler diýip, "The Guardian" gazeti habar berdi...
3-nji oktýabrda SpaceX kompaniýasy şu ýylda 125-nji gezek Falcon 9 raketasyny uçuryp, Ýere golaý orbita 28 sany Starlink internet hemrasyndan ybarat toplumy iberdi. Uçuş ABŞ-nyň gündogar wagty bilen 10:06-da (Aşgabat wagty bilen 19:06) Kaliforniýadaky Wandenberg kosmos güýçleri bazasyndan amala aşyryldy...
Padua uniwersitetinden Barbara De Toffoliniň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary Wenerada ilkinji gezek läbik turbalarynyň bardygyny tassyklaýan ylmy delilleri ýüze çykardy. Alymlar öňki kosmos missiýalarynyň radiolokasiýa we topografiýa maglumatlaryny öwrenip, diametri 100 kilometreden ýokary bolan ullakan şit wulkanlaryna üns berdiler...
3-nji oktýabrda Aşgabat şäherinde “Ozon we klimat” atly ylmy-döredijilik bäsleşiginiň jemi jemlendi. Bu bäsleşik “Ýaş tebigatçy” jemgyýetçilik guramasynyň, BMG-niň Senagat Ösüşi boýunça guramasynyň (UNIDO) we BMG-niň Ösüş Maksatnamasynyň (BMGÖM) bilelikde yglan etmeginde geçirildi diýip, guramaçylar habar berdiler...
SpaceX aerokosmos kompaniýasy 13-nji oktýabrda Super Heavy tizleşdirijisi bilen bilelikde Starship kosmos gämisiniň 11-nji synag uçuşyny geçirmegi meýilleşdirýär. “Starship-iň onunjy uçuş synagy dünýäde ilkinji dolulygyna köp gezeklik raketa göterijisini döretmekde möhüm ädim boldy...
Hytaýyň Beijing SAWES Energy Technology kompaniýasy ýurduň ylmy institutlary bilen bilelikde S1500 ýel generatorynyň ilkinji synaglaryny geçirdi. Ol Hytaýyň demirgazyk-günbatarynda, Sinszýandaky Hami şäherinde asmana galdy diýip, South China Morning Post habar berýär...
Sýansu welaýatynyň Usi şäherinde arheologlar Hytaýda irki taryhdan öňki ilatly ýerleriň biri bolan Maszýaban medeni harabaçylygyny tapdylar. Bu açyşyň ýaşy takmynan 6000 ýyl töweregidir diýip çak edilýär. Bu Ýanszy derýasynyň aşaky akymynda Maszýaban medeniýetine degişli şäher harabaçylygynyň ilkinji gezek ýüze çykarylyşydyr...
Halkara Robototehnika federasiýasynyň hasabatyna görä, 2024-nji ýyla çenli Hytaýda, takmynan, 300 müň senagat roboty gurnaldy, bu dünýäniň ähli ýurtlarynyň bilelikde gurnanyndan hem köpdür. Umuman alanyňda, häzirki wagtda Hytaýyň zawodlarynda şeýle maşynlaryň 2 milliondan gowragy işleýär...
Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...
Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...
NASA 2025-nji ýylda astronawt bolmaga dalaş edýän 10 adamyň adyny yglan etdi. Agentligiň taryhynda ilkinji gezek zenanlar erkeklerden köp boldy: alty zenan, dört erkek. Bäsleşige gatnaşmak üçin 8 müňden gowrak amerikaly arza tabşyrdy...
NASA 2026-njy ýylyň 5-nji fewralynda «Artemida» maksatnamasynyň çäginde ekipažly Aý uçuşyny amala aşyrmagy meýilleşdirýär. Eger bu senä çenli ýetişilmese, iň soňky sene hökmünde aprel aýy görkezilýär diýip, Reuters habar berýär...
Belgorod döwlet milli gözleg uniwersitetiniň hünärmenleri Stawropol biofabrikasynyň we RYA-nyň Mikroorganizmleriň biohimiýa we fiziologiýa institutynyň alymlary bilen bilelikde özboluşly bakteriýany we onuň esasynda haýwanlary salmonellýozdan we kolibakteriozdan goraýan sanjymy döretdi...
Amerikanyň Sandia National Laboratories ylmy-barlaghanasynyň barlagçylary has ýokary takyklygy bolan reňkli rentgen suratlaryny almaga mümkinçilik berýän täze tehnologiýa oýlap tapdylar. Taslamanyň ýolbaşçysy Edward Himenes bu usulyň köp metallardan peýdalanylýan reňkli giperspektral rentgen wizualizasiýasy diýlip atlandyrylýandygyny aýtdy...
Kentiň uniwersitetiniň alymlary Britaniýanyň Dartmoor Tea çaý plantasiýasy, Lightcurve Films kompaniýasy we Europlanet bilen hyzmatdaşlykda çaýyň Aýyň topragynda ösdürilip ýetişdirilip bilinjekdigini anykladylar...
NASA Gün ulgamyndan daşary ýene 6 müňden gowrak planetanyň bardygyny tassyklady diýip, Science Alert neşiri habar berýär. Ilkinji ekzoplanetalar 1992-nji ýylda açyldy: astronomlar pulsaryň töwereginde aýlanýan birnäçe planetany ýüze çykardy...
Alymlar ABŞ-nyň demirgazyk-gündogar kenarýakasynda Atlantik ummanynyň aşagyndan süýji suwuň ägirt uly howdanyny tapdylar. Bu barada üç aýlyk ekspedisiýany tamamlan halkara barlagçylar toparyna salgylanýan CNN habar berdi...
SpaceX Federal aragatnaşyk komissiýasyna 15 müňe çenli goşmaça hemrany uçurmak üçin ýüz tutdy. Bu hemralar gündelik smartfonlar we beýleki enjamlar üçin, aýratyn anten zerurlygy bolmazdan, göni birikmegi üpjün etmek üçin niýetlenendir...
Arheologlaryň çaklamalaryna görä, gadymy adamlar Afrikadan Ýewropa häzirki Türkiýäniň çäginden geçip baran bolup bilerler. Bu barada Aýwalygyň (Türkiýede kenarýaka şäher) kenarynda tapylan 138 sany daş gurallary maglumat berýär...
Oguz han adyndaky Türkmenistanyň Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň talyplary halkara derejesindäki «Bütindünýä durnukly ösüş maksatlary bäsleşigi – 2025» (WSDG 2025) atly ýaryşda üstünlik gazandylar. Bäsleşik Malaýziýanyň Multimediýa uniwersiteti we Malaýziýanyň ýaş alymlar birleşigi tarapyndan onlaýn görnüşde guraldy...
2025-nji ýylyň oktýabrynda Neuralink hassalara öz pikirlerini gönüden-göni tekste öwürmäge mümkinçilik berjek beýni implantynyň kliniki synaglaryna başlar. Bu implant sözleýşe jogap berýän myşsalary dolandyrmak mümkinçiligini ýitiren adamlara kömek etmeli diýip, Bloomberg habar berýär...
Alymlar düýeguşuň, emunyň, kazuaryň, kiwiniň we nandunyň ata-babalarynyň uçmaga ukyply bolandygyny ýüze çykardylar. Paleognatlar diýlip atlandyrylýan bu maşgalanyň häzirki zaman wekilleri ewolýusiýanyň netijesinde, indi diňe ylgamaga ukyply bolansoň bu ukybyny ýitiripdir...
Halkara alymlar topary täze açyş etdi. Adamlar başgalaryň hereketine syn edende, beýni ol hereketi edil özi edýän ýaly kabul edýär. Barlagçylaryň gelen netijeleri Scientific Reports žurnalynda çap edildi. "Biziň eden esasy açyşymyz beýniniň hakyky hereketlerinde, hatda başga bir adamyň hereketine syn edeninde hem şol bir tormozlama mehanizmini işjeňleşdirýändigini anyklamagymyzdan ybarat...
Hytaýyň Şandun welaýatynyň Sindao şäheriniň Sýunan etrabynda dünýäde iň çalt awtomatlaşdyrylan otly görkezildi. Ol sagatda 200 km-e çenli tizlikde hereket edip bilýär. Otly GoA4 (Grade of Automation 4) derejesindäki dolandyryş ulgamy bilen enjamlaşdyrylan bolup, doly sürüjisiz işläp bilýär...
