Ylmy barlag okan wagtyň beýniniň teksti nähili işleýändigini görkezdi
2.4k+

Ylmy barlag okan wagtyň beýniniň teksti nähili işleýändigini görkezdi

Okamak adama dünýägaraýşyny giňeltmäge, täze zatlary öwrenmäge we durmuşy meseleleri çözmäge kömek edýär. Ol bilim, iş we hatda ruhy sagdynlyk üçin hem möhümdir. Maks Plank adyndaky Kognitiw we beýni ylymlary institutynyň hünärmenleri okan wagtyň beýniniň nähili işleýändigini, onuň haýsy bölekleriniň has işjeň bolýandygyny öwrenmek kararyna geldi diýip, Medical Xpress habar berýär...

Kawkazdaky tapyndy neandertallaryň oýlap tapyjylygy barada täze maglumatlary berdi
4.2k+

Kawkazdaky tapyndy neandertallaryň oýlap tapyjylygy barada täze maglumatlary berdi

Alymlar Demirgazyk-Günbatar Kawkazdaky gowakda ýaşy 80-70 müň ýyl bolan süňkden ýasalan peýkamy tapdy. Bu tapyndy süňkden enjam ýasamaga ukypsyz hasaplanan neandertallar baradaky garaýyşlary üýtgedýär. Görnüşi ýaly, neandertallar, takmynan, 40 müň ýyl mundan ozal Ýewraziýada häzirkizaman adamlary peýda bolmazdan has öň çylşyrymly tehnologiýalary ulanan eken...

Alymlar antibiotikleriň ornuny tutup biljek molekulany döretdiler
1.6k+

Alymlar antibiotikleriň ornuny tutup biljek molekulany döretdiler

Halkara alymlar konsorsiumy antibiotikleriň ornuny tutup biljek, ýöne başgaça işleýän täze molekulany döretdi. Ol bakteriýalary öldürmegiň ýerine, olary adam immunitetiniň öňünde has ejiz edýär, ýagny bedeniň özüne ýokançlyga garşy göreşmäge kömek edýär...

Täze barlaglar pişigiň eldekileşdirilmeginiň ýakymsyz syrlaryny açdy
9.5k+

Täze barlaglar pişigiň eldekileşdirilmeginiň ýakymsyz syrlaryny açdy

Gadymy Müsürde gurbanlyk bermek üçin haýwanlara bolan isleg sebäpli pişikler eldekileşdirilipdir. Munuň şeýledigini halkara alymlar toparlary tarapyndan alnan genetiki maglumatlar tassyklaýar. Barlaglar entek gözden geçirilmedi we bioRxiv platformasynda ýerleşdirilmedi...

Alymlar geljekki kosmos bazalary üçin balyk fermalaryny işläp taýýarlaýar
2.5k+

Alymlar geljekki kosmos bazalary üçin balyk fermalaryny işläp taýýarlaýar

Fransiýada alymlar sibas balygyny adatdan daşary wezipe üçin taýýarlaýarlar – ol Aýda ösdürilip ýetişdiriljek ilkinji görnüş bolar. «Lunar Hatch» taslamasy geljekki astronawtlary balyk bilen üpjün eder we Aýdaky ýaşaýyş nokatlary üçin ýapyk iýmit zynjyry döretmäge mümkinçilik berer diýip, «The Guardian» ýazýar...

 Alymlar Ýeri Boeing 777 uçarynyň kömegi bilen sowatmagy teklip edýär
11k+

 Alymlar Ýeri Boeing 777 uçarynyň kömegi bilen sowatmagy teklip edýär

Londonyň Uniwersitet kollejiniň alymlary Boeing 777F uçarlaryny global ýylama bilen göreşmek üçin ulanmagy teklip etdi. Bu uçaryň kömegi bilen aerozollary polýuslarda, mysal üçin, Norwegiýa ýa-da Alýaska sebitinde 13 km belentlikde sepmek bolýar diýip, hünärmenler aýdýar...

Alymlar doňzuň agzynda adam dişlerini ösdürdiler
6.2k+

Alymlar doňzuň agzynda adam dişlerini ösdürdiler

ABŞ-da Tafts uniwersitetiniň alymlary doňzuň äňinde adam dişlerine meňzeş dişleri ösdürdi. Stem Cells Translational Medicine žurnalynda beýan edilen tejribe biologiki diş implantlaryny döretmäge tarap ýol açýar...

Bakteriýalary ýok edýän boýag döredildi
7.2k+

Bakteriýalary ýok edýän boýag döredildi

Nottingem uniwersitetiniň alymlary howply bakteriýalary ýok edip bilýän täsin antimikrob boýagyny işläp düzdüler. Öňki kümüş ýa-da mis düzümli örtüklerden tapawutlylykda, täze formulanyň düzüminde diglýukonat hlorgeksidin (CHX) bar – ol mikroblary we ştammlary tiz ýok etmek üçin güýçli biologik serişdedir...

Ýaponiýada ýertudanany özbaşdak ýygnap bilýän robot döredildi
10k+

Ýaponiýada ýertudanany özbaşdak ýygnap bilýän robot döredildi

Osaka uniwersitetiniň inženerleri ýyladyşhananyň içinde özbaşdak hereket edip, dikligine ekilen ýertudanalardan miwelerini ýygnap bilýän roboty hödürlediler. Prototip nawigasiýa üçin LiDAR sensorlardan peýdalanýar we geljekde işçi güýjüniň ýetmezçiliginiň öwezini dolmagy maksat edinýär diýip, «Interesting Engineering» neşiri habar berýär...

Alymlar kebelekleriň täze gizlin görnüşini tapdylar. Olar 40 müň ýyl bäri kowumdaşlaryndan gaça durýarlar
4.5k+

Alymlar kebelekleriň täze gizlin görnüşini tapdylar. Olar 40 müň ýyl bäri kowumdaşlaryndan gaça durýarlar

Kanadanyň günorta-günbataryndaky Alberta welaýatynyň Uoterton-Leýks milli seýilgähinde kebelekleriň aýrybaşgalaşan topary tapyldy. Olar täze görnüş - Satyrium curiosolus hökmünde ykrar edildi. Alberta uniwersitetiniň Kristian Şmidtiň we Jon Spensiň ýolbaşçylygyndaky entomologlary ilki bu kebelekleri Satyrium semiluna görnüşine degişli edipdiler...

Kepler-139 ýyldyzlar ulgamynda “görünmeýän” planeta tapyldy
4.3k+

Kepler-139 ýyldyzlar ulgamynda “görünmeýän” planeta tapyldy

Prinston uniwersitetiniň astronomlary Kepler-139 ulgamynda täze ekzoplanetanyň tapylandygyny habar berdiler. Onuň göni özüni däl-de, goňşy jisimlere ýetirýän dartyş güýjüniň täsiri arkaly tapmak başartdy. Kepler-139f atly täze ekzoplaneta Gün ulgamyndan 1289 ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýän ykjam ulgamda belli bäşinji planeta boldy...

Arheologlar Kairiň golaýynda faraonyň oglunyň mazaryny tapdylar
6.9k+

Arheologlar Kairiň golaýynda faraonyň oglunyň mazaryny tapdylar

Arheologlar Kairiň golaýyndaky Sakkara nekropolunda Gadymy Müsüriň V nesilşalygynyň düýbüni tutan faraon Userkafyň ogly şazada Waser-if-reniň guburyny tapdylar. Bu barada Müsüriň Syýahatçylyk we gadymyýet ministrligi habar berdi...

NASA Güni öwrenmek üçin PUNCH kiçi hemralaryny işe girizdi
1.6k+

NASA Güni öwrenmek üçin PUNCH kiçi hemralaryny işe girizdi

NASA 2025-nji ýylyň mart aýynda Güni we Gün şemallaryny öwrenmek maksady bilen, dört sany kiçi hemrany PUNCH (Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere) atly missiýanyň çäginde Ýere ýakyn pes orbita (570 km beýiklikde) uçurdy...

Alymlar ýokary patogenli guş dümewine garşy täsirli nano sanjymyny döretdiler
2k+

Alymlar ýokary patogenli guş dümewine garşy täsirli nano sanjymyny döretdiler

Amerikaly we kanadaly alymlar ýokary patogenli H5N1 guş dümewine garşy nano-waksinany işläp taýýarladylar. Ýagly nanobölejiklere we keseliň ýokary patogen ştamlarynyň beloklaryna esaslanýan derman syçanlarda üstünlikli synag edildi diýip, Buffalo uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berýär...

Singapurda ýagyş damjalaryndan elektrik energiýasyny öndürmegi başardylar
3.5k+

Singapurda ýagyş damjalaryndan elektrik energiýasyny öndürmegi başardylar

Singapurly alymlar ýagyş damjalaryndan elektrik energiýasyny öndürmegiň usulyny işläp düzdüler diýip, «Interested Engineering» habar berýär. Bu usul suwuklygyň birmeňzeş tizlikde we şol bir ugra tarap turba boýunça hereket edýän mahaly ýüze çykýan porşen akymy täsirinden peýdalanýar...

Alymlar: Gün ýokary işjeňligiň 50 ýyllyk döwrüne girýär
4.8k+

Alymlar: Gün ýokary işjeňligiň 50 ýyllyk döwrüne girýär

Gün ýokary işjeňligiň täze döwrüne geçdi we bu, amerikan alymlarynyň maglumatlaryna görä, ýarym asyr töweregi dowam edip biler. Bu Gün tupanlaryny güýçlendirýän seýrek döwür bilen baglanyşykly diýip, ABŞ-nyň Milli atmosfera gözlegleri merkeziniň (NCAR) hünärmenleri habar berýär...

Alymlar Ýerden daşarda ýaşaýşyň «iň güýçli» subutnamasyny tapdylar
11k+

Alymlar Ýerden daşarda ýaşaýşyň «iň güýçli» subutnamasyny tapdylar

Kembrij uniwersitetiniň alymlary Eset ýyldyzlar toplumynda ýerleşýän K2-18b ekzoplanetasynyň atmosferasynda iki sany organiki birleşmäniň – dimetilsulfidiň we dimetildisulfidiň bardygyny ýüze çykardylar. Bu başga planetalarda hem ýaşaýşyň mümkindigini görkezýän iň güýçli subutnama hasap edilýär...

NASA-nyň barlaglary Aýda suwuň Gün ýeli netijesinde dörändigini görkezdi
2.5k+

NASA-nyň barlaglary Aýda suwuň Gün ýeli netijesinde dörändigini görkezdi

NASA-nyň alymlary Aýda suwuň Gün ýeliniň täsiri netijesinde emele gelýändigini anykladylar. Aý tozany bilen geçirilen synag Ýeriň tebigy hemrasynda suwuň gelip çykyşyny düşündirýän teoriýany tassyklady. Aý atmosferasyz gurak kosmiki jisim, ýöne onuň üstündäki suw yzlary alymlary köpden bäri alada goýýar...

Antarktik äpet kalmar ilkinji gezek wideo düşürildi
5.9k+

Antarktik äpet kalmar ilkinji gezek wideo düşürildi

Amerikaly alymlar ilkinji gezek antarktik äpet kalmary (Mesonychoteuthis hamiltoni) wideo düşürmegi başardylar. Bu deňsiz-taýsyz kadrlar Atlantik ummanyndaky Günorta Sandwiç adalarynyň töwereginde, 687 metr çuňlukda düşürildi diýip, «BBC» habar berýär...

Kanadanyň Cluckify programmasy towuklaryň wakgyldamasyny adam diline terjime edýär
11k+

Kanadanyň Cluckify programmasy towuklaryň wakgyldamasyny adam diline terjime edýär

Dalhauzi uniwersitetinden kanadaly alymlar towuklaryň wakgyldamasyny adam üçin düşnükli dile geçirýän Cluckify programmasyny döretdi. iOS-da we Android-de elýeterli bolan programma towuklaryň näme “diýýändigine” düşünmek üçin, guşlaryň özüni alyp barşy we olaryň sesleri baradaky maglumatlary ulanýar...