Mikroblar antibiotiklerden gutulmak üçin «tizlenmegi» öwrendi

  • 10.06.2025 15:22
  • 1.7k+

Käbir bakteriýalar antibiotikleriň täsirinden halas bolmak üçin, öz metabolizmini çaltlandyrmagy başarýarlar. Bu ýagdaý olara gorag proseslerini işjeňleşdirmäge we mutasiýalary has tiz ýygnamaga kömek edýär. Amerikaly we ýewropaly molekulýar biologlar şeýle netijä geldiler diýip, «Nature Communications» žurnalynda çap edilen materiala salgylanyp, «ScienceDaily» neşiri habar berýär.

«Adatça, käbir bakteriýalaryň antibiotik bilen garşylaşansoň hem diri galmagy olaryň metabolizmini haýallatmagy bilen düşündirilýär. Emma biz muňa ters ýagdaýy ýüze çykardyk – şeýle pursatlarda mikroblaryň öýjükleri madda çalşygyny „çaltlandyrýar“, bu bolsa köp mukdarda oksidantlaryň döremegine we stres ýagdaýynyň başlanylmagyna getirýär. Bu bolsa, olary ölümden goraýar» — diýip, gözlegçi Barri Li düşündirýär. Onuň sözlerini ABŞ-nyň Ratgers uniwersitetiniň metbugat gullugy ýetirýär.

Köp sanly antibiotikler bakteriýalary ýok edýär, sebäbi olary has köp energiýany, ýagny ATF molekulalaryny harçlamaga mejbur edýär. Netijede, öýjüklerde DNK-ny we beýleki möhüm gurluşlary zaýalaýan oksidantlar ýygnanýar. Bu prosesi öwrenmek üçin alymlar içege taýajyklarynyň genomyny üýtgedip, antibiotik ulanmazdan, ATF we onuň bilen bagly NAD maddalarynyň sarp edilişini çaltlandyrmaga mümkinçilik döretdiler.
Synaglaryň netijeleri görkezdi: käbir öýjükler haýallamaýar, tersine, madda çalşygyny (metabolizmi) çaltlandyrýar. Bu ýagdaý oksidantlaryň artmagyna, DNK-nyň abatlaýjy ulgamlarynyň işjeňleşmegine we strese garşy göreşmek ukybynyň ýokarlanmagyna getirýär.
Mundan başga-da, şeýle öýjükleriň siprofloksasin antibiotiginiň täsirine 10 esse has gowy çydaýandygy we oňa garşy durnuklylygy has tiz ösdürýändigi anyklanyldy. Alymlar şeýle goranyş mehanizmleriniň täze antibiotikleri döretmekde hökman göz öňünde tutulmalydygyny belleýärler.


29.07.2025 14:09
5k+

Alymlar derisi ýelekpisint bolan gadymy süýrenijiniň galyndylaryny tapdylar

Fransiýada arka tarapy ýelekpisint gurluşly gadymy süýrenijileriň galyndylary tapyldy. Tapyndynyň ýaşy 247 million ýyl diýip, Ştutgartdaky (Germaniýa) Döwlet tebigat ylymlary muzeýiniň metbugat gullugy habar berdi...

29.07.2025 11:54
6.6k+

Gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan berk, arzan asfalt döretdiler

Granada we Bolonýa uniwersitetleriniň alymlary gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan ekologiýa taýdan arassa asfalt öndürmegiň tehnologiýasyny işläp düzdüler. Oýlap tapyş ScienceDirect žurnalynyň makalasynda beýan edildi...

28.07.2025 17:38
1.8k+

Geljekki Mars missiýasy üçin iň uly paraşýut stratosferada synag edildi

Thales Alenia Space-iň we Ýewropa kosmos agentliginiň (ESA) işgärleri ExoMars-yň geljekki missiýasy üçin paraşýut ulgamyny synagdan geçirdiler. Uçurylýan modulyň geliý şary bilen Polýar tegeleginden 30 km belentlige galdyrylan maketi iki paraşýutyny açandan soň ýere üstünlikli gondy...

26.07.2025 18:29
10k+

Alymlar Stounhenj daşlaryny adamlaryň daşandygyny tassykladylar

Aberistuit uniwersitetiniň ylmy gözlegçileri Stounhenji emele getirýän daşlaryň bäş müň ýyldan gowrak ozal adamlar tarapyndan daşalandygyny subut etdi. Bu barada geçirilen ylmy barlaga salgylanyp, Daily Mail habar berýär...