Gadymy Müsür maşgalalarynda mirasyň geçiş tertibi subut edildi. Uly ogul maşgalabaşy bolupdyr

  • 19.06.2025 14:04
  • 7.1k+

Leýden uniwersitetinden taryhçy Şteffi wan Gompel tarapyndan geçirilen barlag gadymy Müsürde erk-ygtyýaryň we emlägiň uly ogla miras geçendigini, maşgala ulgamynyň bolsa patriarhal we tire esaslydygyny tassyklady. Liberal maşgala kanuny we müsürli aýallar üçin deň hukuklar baradaky teoriýalar gadymy grek taryhçylaryna degişli stereotip bolup çykdy. Däp boýunça erk-ygtyýar we emläk maşgaladaky iň uly erkek kişä - köplenç beýleki çagalara garşy goýulýan birinji ogla miras galypdyr.

Nika şertnamalary mysaly bir zat bolan çeşmeleriň derňewi hemme zady öz ýerinde goýmaga kömek etdi. Wan Gompel nikalaşýan baý adamlaryň arasyndaky şeýle şertnamalaryň taraplara umumy hojalyga goşan goşantlaryny hasaba almaga we aýrylyşan halatlarynda emlägi düzgünleşdirmäge mümkinçilik berýändigini anyklady.
Müsürli aýal-gyzlara emläk edinmäge rugsat berilse-de, bu olaryň doly garaşsyzdygyny aňlatmaýardy. Maşgala ulgamy ata tarapa esaslanýar. Çagalaryň köpüsi ene-atasynyň öýünden çykyp gidýärler, ýöne uly ogly öz maşgalasy bilen galyp, hojalygy ýöretmegi dowam etdirýär. Şeýlelik bilen, köplenç azyndan üç nesil bir ojagyň başynda galýardy.
Uly oglunyň erk-ygtyýary uly bolupdyr. Birinji derejeli garyndaşlaryň erkekleri çagalaryň nikalaryna we emlägine gözegçilik edýärdiler. Bilelikde gazanylan zatlaryň ählisi uly erkek kişiniň gözegçiliginde maşgala emlägi bolup galýardy.

"Müsürde ogullar gyzlara garşy däl-de, uly ogul beýleki çagalara garşy goýulýardy. Bu erkekleriň özlerini artykmaç duýmak häsiýetiniň ösmegine kän mümkinçilik bermeýärdi. Şeýlelik bilen, Gadymy Müsürde aýallara arkaýyn hereket we gözegçilik etmek üçin birneme  giňişlik berýärdi. Emma şol döwürde erkekleriň we aýallaryň deňligi barada gürrüň hem bolup biljek däldi" – diýip,  Şteffi wan Gompel belledi.


11.07.2025 11:17
3.3k+

Alymlar 200 mln ýyl ozal ýaşan pterozawryň täze görnüşini suratlandyrdylar

ABŞ-nyň Smitsonow institutynyň işgärleri Petrifaýd-Forest milli seýilgähinde (Arizona ştaty)  209 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen pterozawrlaryň näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar. Edaranyň metbugat gullugynyň habaryna görä, tapyndy giçki trias döwrüne degişlidir...

10.07.2025 11:41
2.7k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 10:53
3.6k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
10k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...