ChatGPT-ä baglylyk beýniniň işjeňligini we döredijilik ukybyny peseldýär - barlaglar

  • 23.06.2025 12:49
  • 3.6k+

Massaçusets tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary tekstler bilen işleşende ChatGPT - ä aşa bil baglamagyň öwreniş ukybyňy we tankydy pikirlenmäňi peseldip biljekdigini anykladylar. Bu barada täze barlaga salgylanýan Time žurnaly habar berýär.

Synaga 18 ýaşdan 39 ýaş aralygyndaky 54 adam gatnaşdy we olary üç topara böldüler. Birinji topar ChatGPT ulanyp, SAT derejeli düzme ýazdy, ikinjisi – Google ulandy, üçünjisi - hiç hili tehnologiýa ulanman ýazdy. Düzmäniň temalary hökmünde, mysal üçin, haýyr-sahawat etikasy ýa-da saýlamagyň kynçylygy  baradaky temalar hödürlendi. Düzme ýazylýarka barlagçylar elektroensefalografiýa arkaly beýniniň işjeňligini ölçediler.
ChatGPT-ni ulananlar, esasanam üns we gözegçilik bilen baglanyşykly ýerlerde neýron işjeňliginiň iň pes derejesini görkezdiler. Olaryň ýazan tekstleri birmeňzeş sözlerden, jümlelerden we pikirlerden ybaratdy. Mugallymlar işleri “bary birmeňzeş” diýip häsiýetlendirdiler. Üçünji düzmäni ýazmaga gatnaşyjylar şeýle bir ýaltandylar welin, teksti redaktirlemegi bes etdiler, ähli işi neýroulgama ynanyp, taýýar teksti göçürdiler.
AI-niň kömegini ulanmazdan işleýänler beýniniň iň ýokary işjeňligini görkezdiler, esasanam ýadyň, döredijiligiň we maglumatlaryň manyly işlenmegine jogapkär alfa-, teta- we delta-diapazonlarynda hasam işjeň boldy. Google bilen işlän topar hem gowy netijeleri görkezdi.
Synag gutarandan soň, gatnaşyjylardan düzmeleriň haýsy-da bolsa birini täzeden ýazmagy haýyş etdiler. Ilki ChatGPT ulanmadyklara onuň kömegini berdiler, AI ulanan topar bolsa bu gezek hemme zady özbaşdak etmeli boldy. Şeýle-de bolsa, birinji topar ähli EEG ýygylyklarynda işjeňligiň artandygyny görkezdi. Emma ikinji topardaky adamlar ýazan zatlaryny doly ýatlaryna salyp bilmediler we teta we alfa diapazonlarynda gowşak işjeňligi görkezdiler, bu uzak möhletli ýadyň ýeterlik işlemeýändigini görkezýär.
Synag dil modelleriniň ulanylmagynyň, esasanam, ýaşlara zyýanly bolup biljekdigini görkezdi. Makalanyň awtory Natalýa Kosmina, barlagyň netijelerini hünärmenleriň gözden geçirmegine garaşmazdan, çap etmek kararyna geldi. Ol AI çat-botlaryny ulanmagyň çagalykdan öwredilip başlanmagyndan gorkýar we gyssagly karara gelmekden saklanmagy duýdurmak isleýär.
Kosminanyň işi toparyň uly däldigi, diňe ChatGPT-e we diňe synag gönükmelerine ünsi jemländigi, şeýle-de baha berilýän meseleleriň funksiýa taýdan ýeterlik bölünmändigi sebäpli akademiki toparlaryň tankydyndan sowa geçip bilmedi.


11.07.2025 11:17
3.4k+

Alymlar 200 mln ýyl ozal ýaşan pterozawryň täze görnüşini suratlandyrdylar

ABŞ-nyň Smitsonow institutynyň işgärleri Petrifaýd-Forest milli seýilgähinde (Arizona ştaty)  209 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen pterozawrlaryň näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar. Edaranyň metbugat gullugynyň habaryna görä, tapyndy giçki trias döwrüne degişlidir...

10.07.2025 11:41
2.8k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 13:17
2k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

07.07.2025 10:53
3.6k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...