ChatGPT-ä baglylyk beýniniň işjeňligini we döredijilik ukybyny peseldýär - barlaglar

  • 23.06.2025 12:49
  • 3.8k+

Massaçusets tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary tekstler bilen işleşende ChatGPT - ä aşa bil baglamagyň öwreniş ukybyňy we tankydy pikirlenmäňi peseldip biljekdigini anykladylar. Bu barada täze barlaga salgylanýan Time žurnaly habar berýär.

Synaga 18 ýaşdan 39 ýaş aralygyndaky 54 adam gatnaşdy we olary üç topara böldüler. Birinji topar ChatGPT ulanyp, SAT derejeli düzme ýazdy, ikinjisi – Google ulandy, üçünjisi - hiç hili tehnologiýa ulanman ýazdy. Düzmäniň temalary hökmünde, mysal üçin, haýyr-sahawat etikasy ýa-da saýlamagyň kynçylygy  baradaky temalar hödürlendi. Düzme ýazylýarka barlagçylar elektroensefalografiýa arkaly beýniniň işjeňligini ölçediler.
ChatGPT-ni ulananlar, esasanam üns we gözegçilik bilen baglanyşykly ýerlerde neýron işjeňliginiň iň pes derejesini görkezdiler. Olaryň ýazan tekstleri birmeňzeş sözlerden, jümlelerden we pikirlerden ybaratdy. Mugallymlar işleri “bary birmeňzeş” diýip häsiýetlendirdiler. Üçünji düzmäni ýazmaga gatnaşyjylar şeýle bir ýaltandylar welin, teksti redaktirlemegi bes etdiler, ähli işi neýroulgama ynanyp, taýýar teksti göçürdiler.
AI-niň kömegini ulanmazdan işleýänler beýniniň iň ýokary işjeňligini görkezdiler, esasanam ýadyň, döredijiligiň we maglumatlaryň manyly işlenmegine jogapkär alfa-, teta- we delta-diapazonlarynda hasam işjeň boldy. Google bilen işlän topar hem gowy netijeleri görkezdi.
Synag gutarandan soň, gatnaşyjylardan düzmeleriň haýsy-da bolsa birini täzeden ýazmagy haýyş etdiler. Ilki ChatGPT ulanmadyklara onuň kömegini berdiler, AI ulanan topar bolsa bu gezek hemme zady özbaşdak etmeli boldy. Şeýle-de bolsa, birinji topar ähli EEG ýygylyklarynda işjeňligiň artandygyny görkezdi. Emma ikinji topardaky adamlar ýazan zatlaryny doly ýatlaryna salyp bilmediler we teta we alfa diapazonlarynda gowşak işjeňligi görkezdiler, bu uzak möhletli ýadyň ýeterlik işlemeýändigini görkezýär.
Synag dil modelleriniň ulanylmagynyň, esasanam, ýaşlara zyýanly bolup biljekdigini görkezdi. Makalanyň awtory Natalýa Kosmina, barlagyň netijelerini hünärmenleriň gözden geçirmegine garaşmazdan, çap etmek kararyna geldi. Ol AI çat-botlaryny ulanmagyň çagalykdan öwredilip başlanmagyndan gorkýar we gyssagly karara gelmekden saklanmagy duýdurmak isleýär.
Kosminanyň işi toparyň uly däldigi, diňe ChatGPT-e we diňe synag gönükmelerine ünsi jemländigi, şeýle-de baha berilýän meseleleriň funksiýa taýdan ýeterlik bölünmändigi sebäpli akademiki toparlaryň tankydyndan sowa geçip bilmedi.


düýn 19:18
2.4k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
7.2k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

15.12.2025 15:06
3.9k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

14.12.2025 23:36
5.2k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...