Alymlar tigriň nädip oýlanyp tapylandygyny düşündirdiler

  • 20.06.2025 18:14
  • 6.6k+

Barlagçylar irki adamlaryň ata-babalarynyň ýerde ýatan agaç pürsleri ulanyp, agyr zatlary ondan-oňa geçirip başlandyklaryny çaklaýarlar. Şeýle-de bolsa, bu usulyň tigriň döremegine nädip sebäp bolandygy düşnüksiz bolmagynda galýardy.

Jorjiýanyň Tehnologiýalar institutynyň professory Kaý Jeýms tigriň oýlap tapylmagynyň, esasan, ýapyk ýerlerde ýükleri ondan-oňa daşamagyň zerurlygy bilen baglanyşyklydygyny belleýär. Ol Science Alert üçin ýazan makalasynda gurluşyň ewolýusiýasynyň tapgyrlaryny täzeden dikeltmäge eden synanyşygyny beýan etdi, netijede iki tigirli ulag - ýönekeý togalanýan silindr emele geldi. Alymlaryň pikirine görä, bu silindr kesilen agaç nawdy.
Arheologik tapyndylar bu ýagdaýy düşündirdi. 2010-njy ýyllarda Wengriýada, takmynan, 6000 ýyl töweregi ýaşly dört tigirli arabalaryň 150 töweregi kiçijik heýkeljigi tapyldy, bu tigriň ýüze çykyynyň iň ilkinji subutnamalarydyr.
Inžener agaç pürsleri dar magdan geçelgelerinde togalap äkitmegiň kyndygyny düşündirýär. Şonuň üçin adamlar dizaýny üýtgedip başlan bolsalar gerek. Ilki-ilkiler sütünleri saklamak üçin arabanyň aşagyna ýarym tegelek "höwürtgeleri" dakypdyrlar, soňra bolsa sütünleriň özüni üýtgedipdirler.
"Inženerçilik pikirleniş prosesi"-niň kompýuter modelirlemesi silindriň arabanyň aşagyna oturdylmagy üçin oýulandygyny, soň bolsa sütüniň ortasynyň diametriniň inçeldilendigini, megerem, şeýtmek bilen päsgelçilikleri ýeňip geçmegiň  aňsatlaşdyrylandygyny görkezdi. Alymlar inçelmegiň könelmek sebäpli hem bolup biljekdigini aradan aýyrmaýarlar.
Netijede, adamlar bu işi aňsatlaşdyrmak arkaly "mehaniki artykmaçlyga" eýe bolmaga synanyşypdyrlar. Inženeriň pikirine görä, tigir birden peýda bolmandyr-da, kem-kemden kämilleşmegiň netijesidir.


şu gün 17:12
2.9k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

şu gün 10:44
1.4k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...

düýn 19:23
2k+

Alymlar ýaralary bitirmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryny ulanmagy teklip edýärler

Demirgazyk-Kawkaz federal uniwersitetiniň alymlary ýara bitiriji dermanlary döretmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryndan edilen peptidleri ulanmagy teklip etdiler. Işläp taýýarlama melhemleriň, gelleriň we suwuk plastyrlaryň bir toparynyň çykarylmagy bilen tamamlanar...

düýn 18:57
3.2k+

Mum güýeleriniň gurçuklarynyň plastigi iýip, ýag görnüşinde öz organizminde toplaýandyklary ýüze çykaryldy

Alymlar uly mum güýeleriniň (Galleria mellonella) gurçuklarynyň polietileni metabolik taýdan işläp (siňdirip), ony birnäçe günüň dowamynda öz bedeninde lipid (ýag) görnüşinde toplap bilýändiklerini ýüze çykardylar...