Alymlar tigriň nädip oýlanyp tapylandygyny düşündirdiler

  • 20.06.2025 18:14
  • 6.6k+

Barlagçylar irki adamlaryň ata-babalarynyň ýerde ýatan agaç pürsleri ulanyp, agyr zatlary ondan-oňa geçirip başlandyklaryny çaklaýarlar. Şeýle-de bolsa, bu usulyň tigriň döremegine nädip sebäp bolandygy düşnüksiz bolmagynda galýardy.

Jorjiýanyň Tehnologiýalar institutynyň professory Kaý Jeýms tigriň oýlap tapylmagynyň, esasan, ýapyk ýerlerde ýükleri ondan-oňa daşamagyň zerurlygy bilen baglanyşyklydygyny belleýär. Ol Science Alert üçin ýazan makalasynda gurluşyň ewolýusiýasynyň tapgyrlaryny täzeden dikeltmäge eden synanyşygyny beýan etdi, netijede iki tigirli ulag - ýönekeý togalanýan silindr emele geldi. Alymlaryň pikirine görä, bu silindr kesilen agaç nawdy.
Arheologik tapyndylar bu ýagdaýy düşündirdi. 2010-njy ýyllarda Wengriýada, takmynan, 6000 ýyl töweregi ýaşly dört tigirli arabalaryň 150 töweregi kiçijik heýkeljigi tapyldy, bu tigriň ýüze çykyynyň iň ilkinji subutnamalarydyr.
Inžener agaç pürsleri dar magdan geçelgelerinde togalap äkitmegiň kyndygyny düşündirýär. Şonuň üçin adamlar dizaýny üýtgedip başlan bolsalar gerek. Ilki-ilkiler sütünleri saklamak üçin arabanyň aşagyna ýarym tegelek "höwürtgeleri" dakypdyrlar, soňra bolsa sütünleriň özüni üýtgedipdirler.
"Inženerçilik pikirleniş prosesi"-niň kompýuter modelirlemesi silindriň arabanyň aşagyna oturdylmagy üçin oýulandygyny, soň bolsa sütüniň ortasynyň diametriniň inçeldilendigini, megerem, şeýtmek bilen päsgelçilikleri ýeňip geçmegiň  aňsatlaşdyrylandygyny görkezdi. Alymlar inçelmegiň könelmek sebäpli hem bolup biljekdigini aradan aýyrmaýarlar.
Netijede, adamlar bu işi aňsatlaşdyrmak arkaly "mehaniki artykmaçlyga" eýe bolmaga synanyşypdyrlar. Inženeriň pikirine görä, tigir birden peýda bolmandyr-da, kem-kemden kämilleşmegiň netijesidir.


şu gün 14:28
867

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

düýn 06:27
4.4k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

düýn 06:16
2.3k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.7k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...