Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

  • 24.06.2025 12:40
  • 6.8k+

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär.

Taslama Kembrij uniwersitetinden doktor Şon Fisjerald ýolbaşçylyk edýär.
Geçen ýyl topar eýýäm synag geçirdi: buzuň üstünden gar gatlagy aýryldy, deşik burawlandy we nasos arkaly deňiz suwy çekilip, yzyna goýberildi. Şeýlelikde, buzuň üstünde 25 sm töweregi we astynda ýene şonça buz gatlagy emele geldi.

“Bu umytlandyryjy netijeler, ýöne kesgitli däl. Bize has ýokary hilli maglumatlar gerek” – diýip, Fisjerald aýtdy.

Alnan serişdeler kompýuter modellerini döretmäge, Wiktoriýa adasyndaky (Kanada) Kembrij-Beý sebitinde üç gyşda geçiriljek barlaghana we meýdan synaglaryna gönükdiriler. Şeýle-de, ylmy gözlegçiler ekologiýa töwekgelçiliklerine, tejribäniň ýabany tebigata zyýan ýetirip ýa-da mikroblary “boşadyp” bilmegine baha berer.
Eger taslama netijeli bolsa, alymlar buzy burawlamak we suwy ýüzüne çykarmak üçin 500 müň sany arzan robot ulanmagy meýilleşdirýär. Bu ýylda, takmynan, 10 mlrd dollara düşer.
Fisjerald bu pikiriň jedellidigini boýun alýar. Tankytçylar şeýle tehnologiýalaryň syýasatçylara zyňyndylary azaltmagy haýallatmaga bahana bolup biljekdigini duýdurýar. Pariž şertnamasyna görä, ýurtlar ýylamany 1,5-2°C derejede saklamaly.
Ozal klimatologlar eýýäm 2027-nji ýyla çenli Arktikada ilkinji gezek buzlugyň ýitmek hadysasynyň bolup biljekdigini çaklady. 


şu gün 06:27
3.2k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

şu gün 06:16
1.7k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.3k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

14.07.2025 10:44
2.1k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...