Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

  • 16.06.2025 13:25
  • 2.5k+

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy.

Barlag syçanlarda geçirildi. Alymlar iýmitiň ysynyň beýniniň işjeňligine, esasanam, ajykmak we doýmak bilen baglanyşykly neýron zynjyrlaryna nähili täsir edýändigini öwrendiler. Şeýle maglumatlary almak üçin gemrijilere durnuksyz ftor-18 atomlary ýazylan glýukoza sanjym edildi. Olaryň bozulmagy antimateriýanyň iň ýönekeý bölejikleri bolan pozitronlaryň öndürilmegi bilen utgaşýar, bu bolsa näçe köp pozitronyň bölünip çykýandygynyna görä, käbir neýronlaryň işjeňligini yzarlamaga mümkinçilik berýär.
Synag wagtynda barlagçylar iýmitiň ysyny alanda syçanlaryň beýnisiniň işjeňliginiň üýtgeýşine gözegçilik etdiler.
Nerw öýjükleriniň bu zynjyrynyň işleýşini açmak üçin alymlar syçanlaryň genomyny üýtgetdiler. Soňky synaglar agzalan nerwleri zor bilen işjeňleşdirmegiň sagdyn syçanlaryň halaýan iýmitleri hödürlenende-de işdäsiniň ep-esli kemeldýändigini görkezdi.
Şeýle-de bolsa, bu "iýmit" neýronlarynyň zynjyrynyň işinde näsazlyklaryň ýüze çykýandygyny görkezýän semiz syçanlarda bu täsir ýok. Awtorlar bu neýronlaryň kadaly işini dikeltmeklik aşa köp iýmek islegini azaldar we artykmaç agram bilen göreşmäge kömek eder diýip hasaplaýarlar.


15.12.2025 11:29
2.4k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...