Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň alymlary diňe genetiki maglumatlara esaslanyp adamyň ýüz keşbiniň hakykata ýakyn 3D şekilini döredip bilýän Difface atly täze emeli aň modelini hödürlediler. Bu barada geçirilen barlagyň netijeleri «Advanced Science» žurnalynda çap edildi...
Mýunheniň tehniki uniwersitetiniň (TUM) alymlary batareýalara çalt zarýad almaga we howpsuz işlemäge mümkinçilik berýän täze materialy döretdi. Ol geljekki akkumulýatorlar, aýratynam, elektromobiller we ykjam gurluşlar üçin esas bolup biler...
Ýewropaly antropologlar Saksoniýadan (Germaniýa) tapylan Şöningen naýzalarynyň, takmynan, 200 müň ýyl ozal döredilendigini kesgitlediler. Bu öň pikir edişimizden 100–200 müň ýyl soňdur. Science Advances žurnalynda çap edilen barlag naýzalaryň geýdelberg adamlaryna däl-de, neandertallara degişlidigini görkezýär...
Amerikaly alymlaryň geçiren täze barlagy çuň suwly ummanlaryň düýbüniň bary-ýogy 0,001%-iniň wizual görüş arkaly öwrenilendigini görkezdi. Bu Belgiýanyň tutýan meýdanyndan takmynan on esse kiçi diýmegi aňladýar...
Russiýaly alymlar Morrisonyň goriçnigi (Peucedanum morisonii) atly dermanlyk ösümlikden alnan kumarin esasynda guş dümewine garşy täze birleşmeleri işläp taýýarladylar. Bu birleşmeler lukmançylykda wirusly ýokanç keselleri bejermek üçin ulanylyp bilner diýip, patente salgylanyp, «TASS» agentligi habar berýär...
13-nji maýda Arkadag şäherinde «Türkmen atlary» döwlet birleşiginiň Atçylyk ylmy-önümçilik merkezi bilen Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynyň bilelikde guramagynda «Oba hojalyk mallaryň ýokanç we ýokanç däl keselleriniň öňüni alyş çärelerini kämilleşdirmek» atly ylmy-usuly maslahat geçirildi...
Halkara alymlar topary Marsyň jümmüşinde suwuk suwly kölüň bardygynyň subutnamalaryny tapdy. Bu barlagy Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Geologiýa we geofizika institutynyň, Awstraliýanyň milli uniwersitetiniň we Milanyň Bikokka uniwersitetiniň hünärmenleri geçirdi...
EPFL intellektual ulgamlar laboratoriýasyndan (Şweýsariýa) aspirant Şuhang Çžan we onuň topary täze bir taslamany, ýagny daşky gurşawa zyýan bermezden, suwuň üstünde ýüzüp bilýän kiçijik robotlary hödürlediler...
Italiýaly fizikler we lukmanlar hassanyň goýberýän deminiň düzümi boýunça ötüşen böwrek keselini anyklap biljek arzan datçigi işläp düzdüler. Bu barada ACS Sensors žurnalynda çap edilen makalada aýdylýar. Sensor çeýe elektronika we porfirinler toparyna degişli dört organiki maddanyň molekulalary goşulan PEDOT/PSS polimerine esaslanýar...
Ýel uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary zeper ýeten bio dokumalary 3D çap usulynda döredilen bio dokuma bilen çalyşmagyň tehnologiýasyny işläp düzdüler. Synagda çap edilen aorta syçanlara üstünlikli imlpantasiýa edildi, bu bolsa adamlarda ýürek-damar kesellerini bejermekde täze mümkinçilikleri açýar...
Fizikler dünýäniň iň güýçli elementar bölejik tizlendirijisi bolan Uly adron kollaýderinde ilkinji gezek gurşuny altyna öwürmegi başardylar. Bu barada «Newsweek» habar berýär. Asyrlarboýy «hrizopeýa», ýagny gurşuny altyna öwürmek mümkin däl diýip hasap edildi...
Ýaponiýanyň Rýukýu uniwersitetiniň alymlary tarapyndan geçirilen barlagyň netijesine görä, adamyň derisiniň gaýtadan dikeliş tizligi beýleki süýdemdirijilere we gemrijilere garanyňda has haýal bolýar. Munuň sebäbi, adamlarda tüý follikulalarynyň ýitmegi we der mäzleriniň ösmegi bilen baglanyşyklydyr...
Ýewropaly we awstraliýaly alymlar adamyň hereket edýän zatlara berýän görüş reaksiýasynyň tizliginiň gözleriň işleýiş aýratynlyklary bilen çäklenýändgini anykladylar. Bu barada Berliniň tehniki uniwersitetiniň (TU Berlin) metbugat gullugyna salgylanyp, «TASS» agentligi habar berýär...
Alymlar Wýetnamyň demirgazygyndaky Hoanglýenşon daglarynda ösümlikleriň Marchantiophyta bölümine degişli Blepharostoma vietnamicum atly täze görnüşini açdylar. Açyş wýetnamly, günorta koreýaly we russiýaly alymlaryň bilelikdäki ekspedisiýasynyň netijesinde boldy...
Arheologlar Germaniýada Rim imperiýasy döwrüniň atlarynyň mazarlygyny tapdy. Bu barada The Independent gazeti habar berýär. Taryhçylar bu jandarlaryň ala diýlip atlandyrylan II asyryň atly goşun bölümine gulluk edendigini anyklady...
Hytaýyň Meteorologiýa müdirliginiň inženeri Li Biniň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary dronlar arkaly bulutlara täsir etmek boýunça synag geçirdiler. Bir günüň dowamynda, 8 müň inedördül kilometr meýdanda ýagşyň mukdary 4% artdy...
Intuitive Machines kompaniýasy Moon RACER Aý ulagy üçin awtonom hereketlendiriji ulgamyny işläp taýýarlamagy üstünlikli tamamlady. 2024-nji ýylyň aprelinde NASA Lunar Terrain Vehicle Services (LTVS) taslamasy üçin şertnama alandan soň enjamyň üstünde işlenip başlandy...
Tokaýlarda saklanýan biomassany takyk ölçemek klimatyň üýtgemegine we uglerod aýlawyna dogry düşünmek üçin örän möhümdir. Şonuň üçin hem Ýewropa kosmos agentligi (ESA) «Biomass» atly täze hemrany uçurdy. ESA bar bolan maglumatlary täze alnan maglumatlar bilen birleşdirip, tokaýlaryň häzirki güne çenli taýýarlanan iň jikme-jik kartasyny hödürledi...
Alymlar Ýaponiýada ozal näbelli kebelegiň daşa öwrülen galyndylaryny tapdy. Bu tapyndy Osakadan, takmynan, 180 km uzaklykda, Hiogo prefekturasynyň Sin’onsen şäherçesinde ýüze çykaryldy. Kebelegiň ganatynyň gerimi dokuz santimetre ýetipdir...
Okamak adama dünýägaraýşyny giňeltmäge, täze zatlary öwrenmäge we durmuşy meseleleri çözmäge kömek edýär. Ol bilim, iş we hatda ruhy sagdynlyk üçin hem möhümdir. Maks Plank adyndaky Kognitiw we beýni ylymlary institutynyň hünärmenleri okan wagtyň beýniniň nähili işleýändigini, onuň haýsy bölekleriniň has işjeň bolýandygyny öwrenmek kararyna geldi diýip, Medical Xpress habar berýär...
Italiýanyň daglarynda alymlar köp ýaşan agaçlaryň ýaş daragtlara maglumat berşini ilkinji gezek hasaba almagy başardylar. Awstraliýanyň we Italiýanyň barlagçylary Kosta Bokke tokaýynda berýoza agaçlarynda datçik goýdular...
Alymlar Demirgazyk-Günbatar Kawkazdaky gowakda ýaşy 80-70 müň ýyl bolan süňkden ýasalan peýkamy tapdy. Bu tapyndy süňkden enjam ýasamaga ukypsyz hasaplanan neandertallar baradaky garaýyşlary üýtgedýär. Görnüşi ýaly, neandertallar, takmynan, 40 müň ýyl mundan ozal Ýewraziýada häzirkizaman adamlary peýda bolmazdan has öň çylşyrymly tehnologiýalary ulanan eken...
Alymlar 13 sany howply ýylan görnüşiniň, şol sanda gara mambanyň, şa kepjebaşynyň we gaplaň ýylanynyň zäherini netijeli zyýansyzlandyryp biljek üç komponentli serişdäni hödürledi. Bu barada Cell ylmy neşirinde habar berildi...
Hytaýyň «Çanýe-5» missiýasy bilen Aýdan getirilen toprakdan täsin uglerod birleşmeleri tapyldy. Alymlar bu birleşmeleriň grafene meňzeş gaty gurluşdygyny we olaryň mukdarynyň garaşylandan has ýokarydygyny aýtdylar...
Lids uniwersitetiniň hünärmenleri özboluşly golýazmanyň sanly nusgasyny we transkripsiýasyny neşir etdiler. Ol - 1580-nji ýyllarda döredilen, peýnir hakyndaky iň gadymy iňlis traktaty bolan "A pamflyt compiled of Cheese, contayninge the differences, nature, qualities, and goodnes, of the same"...
Halkara alymlar konsorsiumy antibiotikleriň ornuny tutup biljek, ýöne başgaça işleýän täze molekulany döretdi. Ol bakteriýalary öldürmegiň ýerine, olary adam immunitetiniň öňünde has ejiz edýär, ýagny bedeniň özüne ýokançlyga garşy göreşmäge kömek edýär...
Gadymy Müsürde gurbanlyk bermek üçin haýwanlara bolan isleg sebäpli pişikler eldekileşdirilipdir. Munuň şeýledigini halkara alymlar toparlary tarapyndan alnan genetiki maglumatlar tassyklaýar. Barlaglar entek gözden geçirilmedi we bioRxiv platformasynda ýerleşdirilmedi...
Fransiýada alymlar sibas balygyny adatdan daşary wezipe üçin taýýarlaýarlar – ol Aýda ösdürilip ýetişdiriljek ilkinji görnüş bolar. «Lunar Hatch» taslamasy geljekki astronawtlary balyk bilen üpjün eder we Aýdaky ýaşaýyş nokatlary üçin ýapyk iýmit zynjyry döretmäge mümkinçilik berer diýip, «The Guardian» ýazýar...
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parkynda Tehniki ylymlaryň kandidaty Meretmuhammet Hudaýberdiýewiň ýolbaşçylygynda geçirilen giňişleýin ylmy we tejribeli işleriň netijesinde «Suw desgalary we beýlekiler üçin suwdan goraýjy birleşmeli örtük» döretmek tehnologiýasy işlenip düzüldi we patentleşdirildi...
Londonyň Uniwersitet kollejiniň alymlary Boeing 777F uçarlaryny global ýylama bilen göreşmek üçin ulanmagy teklip etdi. Bu uçaryň kömegi bilen aerozollary polýuslarda, mysal üçin, Norwegiýa ýa-da Alýaska sebitinde 13 km belentlikde sepmek bolýar diýip, hünärmenler aýdýar...
ABŞ-da Tafts uniwersitetiniň alymlary doňzuň äňinde adam dişlerine meňzeş dişleri ösdürdi. Stem Cells Translational Medicine žurnalynda beýan edilen tejribe biologiki diş implantlaryny döretmäge tarap ýol açýar...
Braziliýada ylma mälim bolan dowzah garynjasynyň (bu hili atlandyrma gadymy grek mifologiýasyndan gözbaş alýar) iň gadymysy tapyldy. Onuň ýaşy 113 million ýyl hasaplanýar diýip, Current Biology žurnaly habar berýär...
Nottingem uniwersitetiniň alymlary howply bakteriýalary ýok edip bilýän täsin antimikrob boýagyny işläp düzdüler. Öňki kümüş ýa-da mis düzümli örtüklerden tapawutlylykda, täze formulanyň düzüminde diglýukonat hlorgeksidin (CHX) bar – ol mikroblary we ştammlary tiz ýok etmek üçin güýçli biologik serişdedir...
Osaka uniwersitetiniň inženerleri ýyladyşhananyň içinde özbaşdak hereket edip, dikligine ekilen ýertudanalardan miwelerini ýygnap bilýän roboty hödürlediler. Prototip nawigasiýa üçin LiDAR sensorlardan peýdalanýar we geljekde işçi güýjüniň ýetmezçiliginiň öwezini dolmagy maksat edinýär diýip, «Interesting Engineering» neşiri habar berýär...
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň alternatiw energiýa çeşmeleri we ölçeg enjamlary tehnologiýalary barlaghanasy nebit turbalarynda parafin-şepbik çökündileriniň döremeginiň öňüni aljak täze tehnologiýany işläp taýýarlamak üçin patent aldy...
Takmynan, 100 million ýyl mundan ozal, gadymy Tetis ummanynyň ýuwaş-ýuwaşdan ýitip başlamagy dünýäde howa şertleriniň üýtgemegine, çölleriň döremegine we haýwanlaryň, şol sanda adamlaryň ata-babalarynyň hem göçüp gidýän ýollaryna uly täsir ýetiripdir...
Amerikaly alymlar Alsgeýmer keseliniň alamatlaryny ilkinji gezek 44 ýaşdan kiçi adamlarda anykladylar. Ozal geçirilen barlaglar, esasan, 50 ýaşdan uly näsaglara gönükdirilipdi. Täze maglumatlar, töwekgelçiligi ir kesgitlemäge we keseliň öňüni almaga mümkinçilik bermek bilen, diagnostika çemeleşmäni üýtgedip biler...
Sibir federal uniwersitetiniň (SFU) arheologlary Krasnoýarsk ülkesiniň A.I.Kytmanow adyndaky Ýeniseýsk muzeýiniň kolleksiýalaryny öwrenip, Mongol imperiýasynyň güllän döwri bolan XIII-XIV asyrlara degişli artefaktlary tapdy...
Kanadanyň günorta-günbataryndaky Alberta welaýatynyň Uoterton-Leýks milli seýilgähinde kebelekleriň aýrybaşgalaşan topary tapyldy. Olar täze görnüş - Satyrium curiosolus hökmünde ykrar edildi. Alberta uniwersitetiniň Kristian Şmidtiň we Jon Spensiň ýolbaşçylygyndaky entomologlary ilki bu kebelekleri Satyrium semiluna görnüşine degişli edipdiler...
Prinston uniwersitetiniň astronomlary Kepler-139 ulgamynda täze ekzoplanetanyň tapylandygyny habar berdiler. Onuň göni özüni däl-de, goňşy jisimlere ýetirýän dartyş güýjüniň täsiri arkaly tapmak başartdy. Kepler-139f atly täze ekzoplaneta Gün ulgamyndan 1289 ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýän ykjam ulgamda belli bäşinji planeta boldy...
