NASA onýyllygyň iň güýçli geomagnit tupanynyň sebäbini düşündirdi

  • 20.05.2024 22:15
  • 11k+

Geçen dynç günlerinde biz Ýeri soňky 20 ýylda iň güýçli G5 synply geomagnit tupanynyň gurşap alandygyny habar beripdik. Bu tupanyň emele getiren polýar ýalkymlary planetanyň köp sebitlerinde, esasanam günorta Ýewropada we demirgazyk Hindistanda göründi.

Ýerde şeýle tupan iň soňky gezek 2003-nji ýylda bolupdy.
NASA-nyň gözlegçileri bu seýrek hadysanyň ýüze çykmagyna nämäniň sebäp bolandygyny gürrüň berdiler. NASA-nyň geliofizika boýunça raýat ylymlarynyň ýolbaşçysy Elizabet Makdonaldyň sözlerine görä, "taryhy tupanyň" döremegine birnäçe faktoryň gabat gelmegi sebäp boldy, şol sanda:

  • Maý aýynyň ilkinji doly hepdesinde Günde güýçli alawlaryň we massalaryň koronal zyňylmalarynyň yzygider bir toparynyň ýüze çykmagy;
  • Sagatda 4,8 million km tizlik bilen hereket edýän ýedi sany koronal zyňylmalaryň 10-11-nji maýda Ýere gelip ýetmegi.

NASA hünärmenleri 14-nji maýda Günüň şol bir sebitinde bu Gün aýlawynda görlen iň güýçli alawyň X8.7 intensiwligi bilen ýüze çykandygyny bellediler. Bagtymyza, işjeň sebit ýyldyzyň aňry tarapynda gizlenipdi we ol gözýetimiň çäginde ýüze çykyp, çynlakaý mesele döretmedi.
NASA-nyň gözlegçileri Gün tupanlarynyň Ýere edýän täsirine has gowy düşünmek üçin bu wakany öwrenmegi dowam etdirýärler. Şeýle-de bolsa, deslapky gözlegler tupan bilen baglanyşykly dörän polýar ýalkymlary onuň soňky 500 ýyllyk gözegçilikde iň güýçli tupan bilen deňeşdirilip bilinjekdigini görkezýär.


düýn 15:41
2.6k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.5k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...