Hytaý “emeli Günüň” gurluşygyny 2027-nji ýyla çenli tamamlar

  • 31.10.2025 12:29
  • 5.5k+
Hytaý “emeli Günüň” gurluşygyny 2027-nji ýyla çenli tamamlar

Hytaýly alymlar “emeli Gün” diýip hem atlandyrylýan BEST (Burning Plasma Experimental Superconducting Tokamak) atly termoýadro enjamynyň gurluşygyny 2027-nji ýyla çenli tamamlamagy meýilleşdirýärler. Bu barada Hytaýyň Daşary işler ministrliginiň resmi wekili Mao Nin aýtdy.

Onuň sözlerine görä, ýanýan plazmaly tejribe görnüşli aşa geçiriji tokamagynyň gurluşygy planlaşdyrylan tertipde dowam edýär we taslama naýbaşy derejede ähmiýet berilýär.
BEST desgasy, dünýäde ilkinji gezek hakyky elektrik öndürmäge ukyply termoýadro gurnamasy bolup biler.
Taslama Anhoý welaýatynyň Hefeý şäherinde ýerleşýän Hytaý Ylymlar akademiýasynyň Plazma fizikasy instituty tarapyndan alnyp barylýar. Gurnamanyň esasynda “Dýuar” görnüşli äpet ýokary wakuumly “termos” ýerleşýär: onuň agramy 400 tonnadan geçýär, diametri 18 metr, beýikligi bolsa 5 metr.
Desganyň içinde -269 °C temperaturada işleýän super geçiriji magnitler ýerleşýär. Olar durnukly ýanmada deýteriý–tritiýden plazmany saklamaga mümkinçilik berýär.
BEST Hytaýyň öňden bäri dowam edýän termoýadro barlaglarynyň dowamydyr. Meselem, ýurtda eýýäm işläp gelýän EAST (Experimental Advanced Superconducting Tokamak) enjamy 2025-nji ýylyň başynda ýokary temperaturaly plazmany 1066 sekunt saklap, dünýä rekordyny goýdy.

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar
düýn 11:50
2.7k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler
19.11.2025 13:32
3.2k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar
19.11.2025 13:14
2.9k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy
18.11.2025 17:16
2.5k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...