Arheologlar adamlaryň Magellandan 40 müň ýyl ozal ummanlardan aşyp geçendigini subut etdiler

  • 01.03.2025 07:37
  • 4.8k+

Filippinlerde, Indoneziýada we Gündogar Timorda geçirilen täze arheologiki tapyndylar Günorta-Gündogar Aziýanyň gadymy halklarynyň on müňlerçe ýyl ozal deňizde ýüzmegi özleşdirendigini subut etdi. Olar Magellanyň, Hytaýyň deňiz serkerdesi Çžen Hedeniň we finikiýaly garakçylaryň döwründen hem has öň deňiz gämilerini gurupdyrlar.

Ateneo de Manila uniwersitetiniň barlagçylary paleolit döwründe tehnologiki ösüşleriň diňe Ýewropada we Afrikada bolup geçendigi baradaky giňden ýaýran teswiri inkär etdiler. Olar “Arheologiýa ylymlary žurnalyndaky” makalada öz gelen netijelerini paýlaşdylar. Işiň awtorlary Risar Fuentes we Alfred Pawlik Günorta-Gündogar Aziýanyň uly böleginiň hiç wagt yklym bilen baglanyşmandygyny, ýöne ol ýerden irki deňizçileriň yzlarynyň tapylandygyny bellediler. Agaç gämiler seýrek ýagdaýlarda saklanyp galýarlar, ýöne soňky arheologiki tapyndylar gadymy deňizçileriň gämi gurluşyk tehnologiýalarynyň soňraky siwilizasiýalar bilen deň derejede özleşdirip bilendigini görkezýär.
40 000 ýyllyk daş gurallaryň mikroseljermesi ösümlikleri gaýtadan işlenendiginiň  subutnamalaryny ýüze çykardy, esasanam gaýyk gurmakda we açyk deňizde balyk tutmakda ulanylýan ýüpleri, torlary we berkitmeleri dokamak üçin zerur süýümleriň alnandygyny görkezdi.

Mindorodaky arheologiki gazyp agtaryşlar wagtynda tunes we akula ýaly deňiz çuňluklarynda ýaşaýan balyklaryň galyndylary, şeýle hem çeňňek, çümdüriji we torlara agram beriji ýaly balykçylyk enjamlary tapyldy. Bular deňiz akymlary we balyklaryň göçüşi baradaky bilimleriň bolandygyna şaýatlyk edýärler.
Ylmy çaklamasyny tassyklamak isleýän Sebu uniwersitetiniň arheologlary gadymy gämileri täzeden gurmak we olaryň deňizde ýüzüp biliş derejesini barlamak üçin FLOW taslamasyna başladylar. Olar geçmişde ulanylan bolmagy ähtimal materiallary, şeýle hem paleolit deňiz gämilerini taslamalaşdyryp, kiçeldilen  modellerini synagdan geçirip görmek isleýärler.


düýn 13:04
1.9k+

Awstraliýada adam derisine has ýakyn deri nusgalary ösdürilip ýetişdirildi

Kwinslend uniwersitetiniň ýanyndaky Freýzer institutynyň barlaghanasyndan awstraliýaly alymlar ilkinji gezek doly derejede adam derisiniň gurluşyny gaýtalaýan deri nusgalaryny ösdürip ýetişdirdi. Bu barada ABC ýaýlym korporasiýasy habar berdi...

23.08.2025 12:32
5.1k+

Alymlar žiraflary dört görnüşe böldi

Halkara tebigaty goramak birleşigi (IUCN) žiraflary resmi taýdan dört görnüşe böldi. Ozal olaryň hemmesi bir görnüş diýlip hasaplanýardy diýip, Bi-bi-si belleýär. Indi ylym şu aşakdakylary tapawutlandyrýar: Demirgazyk...

20.08.2025 14:19
10k+

Hytaýda robot balygyň kömegi bilen umman çuňluklary öwrenilip başlandy

Harbiniň inženerlik uniwersitetiniň (Hytaý) ylmy gözlegçileri ummanyň energiýasynyň hasabyna hereket edýän ýumşak robot balygy döretdi. Ol umman ýaşaýjylaryna zyýan ýetirmezden onuň çuňluklaryndaky ýaşaýşy öwrenmek üçin niýetlenýär...

19.08.2025 19:02
5.1k+

Hytaýda depressiýa garşy göreşmek üçin syçanlara adam beýnisiniň öýjükleri oturdyldy

Hytaýly alymlar sütün öýjüklerinden adam beýnisiniň öýjüklerini döredip, depressiýadan ejir çekýän syçanlara oturtdylar. Synaglaryň netijesinde öýjükleriň transplantasiýasy haýwanlarda aladany, göwnüçökgünlik duýgusyny azaltdy we lezzet almak ukybyny güýçlendirdi diýip, South China Morning Post neşiri ýazýar...