Alymlar merjen gaýalaryny halas etmek üçin suwasty «çyrany» döretdiler

  • 13.02.2025 13:31
  • 2.3k+

Alymlar «Underwater Zooplankton Enhancement Light Array» (UZELA) atly enjamy – ýagny deňizleriň astyndaky merjen gaýalarynyň iýmitlenmegine ýardam berýän awtonom suwasty yşyklandyryş ulgamyny döretdiler. Bu enjam howanyň üýtgemegi bilen bagly ýüze çykýan kynçylyklarda merjen gaýalarynyň ýaşamagyna kömek edip biler diýip, Phys.org habar berýär.

UZELA mikroskopiki organizmler bolan zooplanktonlary özüne çekýär. Sebäbi, merjen gaýalary şol organizmler bilen iýmitlenýärler. Gawaý adalarynda geçirilen synaglaryň dowamynda, bu enjam zooplanktonlaryň sanyny artdyrmagy başardy. Bu bolsa reňkini ýitiren ak merjen gaýalarynyň hem iýmitlenmegine we olaryň ýagdaýyny gowulandyrmaga ýardam berdi.
Enjam örän az energiýa sarp edýär we bir batareýa bilen alty aýlap işläp bilýär. Ony gün ýaşandan soň bary-ýogy bir sagat ýakmak arkaly merjenleriň iýmitleniş tizligini 10-50 esse tizleşdirip bolýar. Bu bolsa olary ýylylyk stresine we ummanyň oksidlenmegine garşy has durnukly edýär.
Emeli yşyklandyryşyň beýleki deňiz jandarlaryna täsiri bolup bilse-de, geçirilen gözlegler häzirlikçe hiç hili negatiw netije görkezmedi. Işläp düzüjiler ulgamy kämilleşdirmegi we geljekki 1-3 ýylyň dowamynda onuň önümçiligini awtomatlaşdyrmagy meýilleşdirýärler.
Merjen gaýalary deňiz ekosistemasynyň möhüm bölegidir. Howanyň üýtgemegi boýunça döredilen modellere görä, global ýylylygyň häzirki tizligi bilen bu gymmatly ekosistemalaryň 2050-nji ýyla çenli ýitmegi mümkin. UZELA olary halas etmek üçin möhüm gural bolup biler.


düýn 23:25
2.1k+

Hytaýly biologlar 36 petabaýtlyk maglumaty saklamak üçin “DNK- kassetany” döredýärler

Guandunyň Günorta ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň alymlary sanly maglumatlary saklamagyň täze usulyny oýlap tapdylar. Olar 1980-nji ýylyň äheňindäki ýüzüne dezoksiribonuklein kislotasynyň sintetiki molekulalary çap edilen plastik lentany öz içine alýan "DNK-kassetany" işläp taýýarladylar...

düýn 20:01
1.1k+

Tozganyň üflenişine ylmy makala bagyşladylar

Näme üçin tozganyň tohumlary sürtülmä garşy durup bilýär-de, şemalyň güýjüne aňsatlyk bilen uçup gidýär? Alymlar bu sowala jogap tapmak üçin tutuş bir barlag geçirdiler we netijede ýeliň ugruna baglylykda, tohumy boşatmak üçin zerur güýjüň 100 gezekdenem köp üýtgäp biljekdigini anykladylar...

13.09.2025 14:53
1.1k+

Gruziýada ösümlikleriň iýmitden başga maksatlar üçin ulanylyşynyň iň gadymy yzlary tapyldy

Arheologlar Gruziýadaky gowakda ösümlikleriň iýmit üçin däl-de, boýag hökmünde ulanylandygynyň ilkinji göni subutnamalaryny tapdylar. Ýaşy 32000 - 34000 ýyl bolan daş üweýji gurallarda indigoferanyň yzlary tapyldy diýip, Arkeonews ýazýar...

11.09.2025 19:53
7.2k+

“Jeýms Uebb” teleskopy ýaşamak üçin şertleri bolup biljek planetany tapdy

TRAPPIST-1 ýyldyz ulgamyna girýän TRAPPIST-1e ekzoplanetasynda ýaşaýyş üçin laýyk gelýän şertler bolup biler. Bu barada “Jeýms Uebb” kosmos teleskopyndan alnan täze maglumatlara salgylanyp, NewScientist neşiri habar berýär...