Alymlar merjen gaýalaryny halas etmek üçin suwasty «çyrany» döretdiler

  • 13.02.2025 13:31
  • 2.3k+

Alymlar «Underwater Zooplankton Enhancement Light Array» (UZELA) atly enjamy – ýagny deňizleriň astyndaky merjen gaýalarynyň iýmitlenmegine ýardam berýän awtonom suwasty yşyklandyryş ulgamyny döretdiler. Bu enjam howanyň üýtgemegi bilen bagly ýüze çykýan kynçylyklarda merjen gaýalarynyň ýaşamagyna kömek edip biler diýip, Phys.org habar berýär.

UZELA mikroskopiki organizmler bolan zooplanktonlary özüne çekýär. Sebäbi, merjen gaýalary şol organizmler bilen iýmitlenýärler. Gawaý adalarynda geçirilen synaglaryň dowamynda, bu enjam zooplanktonlaryň sanyny artdyrmagy başardy. Bu bolsa reňkini ýitiren ak merjen gaýalarynyň hem iýmitlenmegine we olaryň ýagdaýyny gowulandyrmaga ýardam berdi.
Enjam örän az energiýa sarp edýär we bir batareýa bilen alty aýlap işläp bilýär. Ony gün ýaşandan soň bary-ýogy bir sagat ýakmak arkaly merjenleriň iýmitleniş tizligini 10-50 esse tizleşdirip bolýar. Bu bolsa olary ýylylyk stresine we ummanyň oksidlenmegine garşy has durnukly edýär.
Emeli yşyklandyryşyň beýleki deňiz jandarlaryna täsiri bolup bilse-de, geçirilen gözlegler häzirlikçe hiç hili negatiw netije görkezmedi. Işläp düzüjiler ulgamy kämilleşdirmegi we geljekki 1-3 ýylyň dowamynda onuň önümçiligini awtomatlaşdyrmagy meýilleşdirýärler.
Merjen gaýalary deňiz ekosistemasynyň möhüm bölegidir. Howanyň üýtgemegi boýunça döredilen modellere görä, global ýylylygyň häzirki tizligi bilen bu gymmatly ekosistemalaryň 2050-nji ýyla çenli ýitmegi mümkin. UZELA olary halas etmek üçin möhüm gural bolup biler.


29.07.2025 14:09
5.1k+

Alymlar derisi ýelekpisint bolan gadymy süýrenijiniň galyndylaryny tapdylar

Fransiýada arka tarapy ýelekpisint gurluşly gadymy süýrenijileriň galyndylary tapyldy. Tapyndynyň ýaşy 247 million ýyl diýip, Ştutgartdaky (Germaniýa) Döwlet tebigat ylymlary muzeýiniň metbugat gullugy habar berdi...

29.07.2025 11:54
6.8k+

Gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan berk, arzan asfalt döretdiler

Granada we Bolonýa uniwersitetleriniň alymlary gaýtadan işlenen çilim naýçalaryndan ekologiýa taýdan arassa asfalt öndürmegiň tehnologiýasyny işläp düzdüler. Oýlap tapyş ScienceDirect žurnalynyň makalasynda beýan edildi...

28.07.2025 17:38
1.8k+

Geljekki Mars missiýasy üçin iň uly paraşýut stratosferada synag edildi

Thales Alenia Space-iň we Ýewropa kosmos agentliginiň (ESA) işgärleri ExoMars-yň geljekki missiýasy üçin paraşýut ulgamyny synagdan geçirdiler. Uçurylýan modulyň geliý şary bilen Polýar tegeleginden 30 km belentlige galdyrylan maketi iki paraşýutyny açandan soň ýere üstünlikli gondy...

28.07.2025 13:53
4.3k+

Ýewropa kosmos agentliginiň täze Sentinel-6B hemrasy deňiz derejesiniň ýokary galşyny ölçär

Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Sentinel-6B hemrasyny uçmaga taýýarlamak üçin uçuş meýdançasyna iberdi. Deňiz derejesini takyk ölçemek üçin döredilen enjam Industrial Dolphin gämisindäki klimat-kontrolly konteýnere ýüklendi...