Alymlar merjen gaýalaryny halas etmek üçin suwasty «çyrany» döretdiler

  • 13.02.2025 13:31
  • 2.2k+

Alymlar «Underwater Zooplankton Enhancement Light Array» (UZELA) atly enjamy – ýagny deňizleriň astyndaky merjen gaýalarynyň iýmitlenmegine ýardam berýän awtonom suwasty yşyklandyryş ulgamyny döretdiler. Bu enjam howanyň üýtgemegi bilen bagly ýüze çykýan kynçylyklarda merjen gaýalarynyň ýaşamagyna kömek edip biler diýip, Phys.org habar berýär.

UZELA mikroskopiki organizmler bolan zooplanktonlary özüne çekýär. Sebäbi, merjen gaýalary şol organizmler bilen iýmitlenýärler. Gawaý adalarynda geçirilen synaglaryň dowamynda, bu enjam zooplanktonlaryň sanyny artdyrmagy başardy. Bu bolsa reňkini ýitiren ak merjen gaýalarynyň hem iýmitlenmegine we olaryň ýagdaýyny gowulandyrmaga ýardam berdi.
Enjam örän az energiýa sarp edýär we bir batareýa bilen alty aýlap işläp bilýär. Ony gün ýaşandan soň bary-ýogy bir sagat ýakmak arkaly merjenleriň iýmitleniş tizligini 10-50 esse tizleşdirip bolýar. Bu bolsa olary ýylylyk stresine we ummanyň oksidlenmegine garşy has durnukly edýär.
Emeli yşyklandyryşyň beýleki deňiz jandarlaryna täsiri bolup bilse-de, geçirilen gözlegler häzirlikçe hiç hili negatiw netije görkezmedi. Işläp düzüjiler ulgamy kämilleşdirmegi we geljekki 1-3 ýylyň dowamynda onuň önümçiligini awtomatlaşdyrmagy meýilleşdirýärler.
Merjen gaýalary deňiz ekosistemasynyň möhüm bölegidir. Howanyň üýtgemegi boýunça döredilen modellere görä, global ýylylygyň häzirki tizligi bilen bu gymmatly ekosistemalaryň 2050-nji ýyla çenli ýitmegi mümkin. UZELA olary halas etmek üçin möhüm gural bolup biler.


düýn 17:28
3k+

Marsdan kwars kristallary tapyldy. Olar özünde nämeleri gizleýär?

Perseverance mars roweri Marsdaky Ýezero kraterinden kwars kristallaryny tapdy. NASA-nyň we Ýewropa kosmos agentliginiň (ESA) alymlary olaryň suw bilen baglanyşykly gidrotermiki işjeňlik şertlerinde emele gelen...

13.03.2025 17:21
2k+

Astronomlar Saturnyň 128 sany täze hemrasyny tapdy, indi onuň 274 hemrasy bar

Doktor Edward Eştonyň (Sinika akademiýasynyň Astronomiýa we astrofizika instituty, Taýwan) ýolbaşçylygyndaky halkara astronomlar topary Saturnyň 128 sany täze hemrasyny tapdy. Indi olaryň umumy sany 274-e ýetýär...

12.03.2025 23:00
4.4k+

Suratçy sinhrotronyň içki gurluşyny surata aldy

Suratçy Çarlz Bruks we Awstraliýanyň Ýadro ylmy we tehnologiýalary guramasynyň (ANSTO) uly fizigi Ýujin Tan adaty bolmadyk zady surata aldylar. Olar Awstraliýa sinhrotronynyň - elektronlary ýagtylygyň tizligine...

11.03.2025 23:02
9k+

Ylmy gözlegçiler täze buz eýýamynyň başlap biljekdigini çaklady

Ýene 10 müň ýyldan Ýerde täze buz eýýamy başlap biler. Science žurnalynyň habar bermegine görä, şeýle netijä Santa-Barbaradaky Kaliforniýa  uniwersitetiniň alymlary geldi. Ylmy gözlegçiler geçen global sowama döwürlerini...