Geologlar Ýeriň mantiýasynyň jümmüşinde gadymy «adalary» ýüze çykardylar

  • 25.01.2025 10:36
  • 5.4k+

Ylmy barlagçylar Ýeriň mantiýasynyň jümmüşinde, Afrikanyň we Ýuwaş ummanyň aşagynda ýerleşýän ägirt uly iki sany «adanyň» azyndan ýarym milliard ýyl bäri bardygyny anykladylar diýip, Nature ylmy žurnalynda çap edildi.

Alymlar, «Süýşme tizligi pes uly sebitler» (LLSVP) diýlip atlandyrylýan we 2 müň kilometre golaý çuňlukda ýerleşýän bu ägirt gurluşlaryň öň pikir edilenden has uzak wagtdan bäri bardygyny ýüze çykardylar. Seýsmiki tolkunlaryň bu sebitlerden geçişinde nädip gowşap gidýändigini seljermek arkaly alymlar bu netijä geldiler.
Alymlar bu sebitlerde seýsmiki tolkunlaryň daş-töweregindäki sebitlere garanyňda has az gowşaýandygyny anykladylar. Bu bolsa, LLSVP-leriň örän uly minerally dänelerden durýandygyny we bu däneleriň emele gelmegi üçin uzak wagtyň zerurdygyny görkezýär.
Bu açyş Ýeriň mantiýasynyň düýpli garyşykdygy baradaky giňden kabul edilen teoriýa ters gelýär. LLSVP-leriň iri däneli gurluşy olary mantiýanyň konweksiýasyna garşy örän çydamly we durnukly edýär. Bu bolsa, olaryň mantiýa plýumlarynyň emele gelmegi bilen hem baglanyşyklydygyny görkezýär. Mantiýa plýumlary, ýeriň ýüzünde wulkanlaryň işjeňligine sebäp bolýan, gyzgyn materialy ýokary göterýän akymlardyr.


düýn 13:31
4k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.3k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...

01.06.2025 13:56
2.9k+

Paleontologlar Ispaniýada stegozawryň gowy saklanyp galan kelleçanagyny tapdy

Ispan paleontologlary möhüm tapyndy barada habar berdi. Ýurduň gündogaryndaky Teruel welaýatynda geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda stegozawryň kelleçanagy tapyldy – ol örän gowy ýagdaýda saklanyp galypdyr...

01.06.2025 13:53
3.9k+

Indoneziýanyň kenaryndaky Ýuwaş ummanynyň düýbünde gadymy dünýäniň yzlary tapyldy

Indoneziýanyň kenarlarynda, Ýawa bilen Madura adalarynyň arasyndaky bogazyň düýbünde suwa giden gadymy jülgäniň yzlary tapyldy. Häzir bu ýerde ummanyň ýalpak ýeri bar diýip, Daily Mail habar berýär. Geologlar Sumatra, Ýawa we Borneo adalarynyň arasyndaky umman düýbüniň birwagtlar gury ýer bolandygyny bireýýäm kesgitläpdi...