Dinozawrlary ýok eden asteroidiň gelip çykyşy anyklandy

  • 19.08.2024 13:54
  • 15k+

66 million ýyl ozal dinozawrlary heläk eden äpet asteroidiň gaçan ýeri - Merkezi Amerikanyň Ýukatan ýarym adasyndaky, ylma bireýýämden bäri mälim bolan Çiksulub krateridir. Indi bolsa, alymlar bu uly meteoritiň gelip çykyşyny kesgitlediler.

Science žurnalynda çap edilen barlagda Ýer bilen çaknyşan diametri takmynan 10 kilometre barabar asteroidiň Ýupiteriň orbitasynyň daşyndan gelendigi anyklandy.
Barlagyň awtorlary hek-paleogen eýýamy bilen baglanyşykly çökündilerdäki ruten izotop gatnaşyklaryny seljerdiler. Kraterde tapylan bu izotoplar obýektiň kosmiki gelip çykyşyny görkezýär we ugleroda baý, seýrek duş gelýän C görnüşli asteroidlere laýyk gelýär. Şuňa meňzeş asteroidler Gün ulgamynyň daşky böleklerinde, ýagny Ýupiteriň orbitasynyň daşynda emele gelipdirler. Mundan başga-da, barlagçylar onuň käbir çaklamalarda aýdyşy ýaly, kometa däl-de, asteroiddigini tassykladylar.
Goşmaça soňky 540 million ýylda meteoritleriň gaçan beýleki bäş ýerinden alnan ruten izotoplary öwrenildi. Görlüp oturylsa, beýleki ýagdaýlarda çaknyşygyň Gün ulgamynyň içki böleginde has ýygy duş gelýän S görnüşli asteroidler bilen ýüze çykandygy anyklandy.


24.07.2025 10:31
2.8k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
7k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
5k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
7.2k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...