Alymlar soňky 100 million ýylda Ýeriň nähili üýtgändigini görkezdiler

  • 07.03.2023 12:35
  • 37k+

Awstraliýadaky Sidneý uniwersitetiniň alymlary soňky 100 million ýylda Ýeriň geologiki üýtgemeleriniň jikme-jik modelini hödürlediler. Birbada iki wideo okuw mekdebiniň resmi YouTube kanalynda peýda boldy.

Wideo bu döwrüň dowamynda landşaftyň nähili üýtgändigini görkezdi: derýalaryň hereketi, Dünýä ummanynyň derejesiniň üýtgeýşi, mineral ýataklar, tektoniki plitalaryň hereketi. Şeýle hem howa we dürli tebigy hadysalar, mysal üçin wulkanlaryň atylmagy ýa-da ýer titremeleri ýaly meseleler göz öňünde tutulypdyr.
Barlagçylar tarapyndan gurlan model 100 million ýylda yklymlaryň nädip 10 km süýşüp-hereket edendigini görkezýär. Global Scalable Paleo Landscape Evolution diýlip atlandyrylýan ikinji wideoda derýalaryň akymyna, şeýle hem tektoniki plitalaryň hereketine has köp üns berlip. Bu üýtgeşmeleriň hemmesi birnäçe ýüz kompýuter prosessoryň kömegi bilen  hasaplandy.
Bu taslama geljekde peýdaly bolar diýip hasaplanýar. Barlagçylar howanyň üýtgemegine we tektoniki güýçlere Ýeriň üstüniň nähili jogap berjekdigini öwrenip bilerler. Bu modeller planetada geljekde boljak  üýtgeşmeleri hasaplamaga mümkinçilik berer.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...