Alymlar soňky 100 million ýylda Ýeriň nähili üýtgändigini görkezdiler

  • 07.03.2023 12:35
  • 37k+

Awstraliýadaky Sidneý uniwersitetiniň alymlary soňky 100 million ýylda Ýeriň geologiki üýtgemeleriniň jikme-jik modelini hödürlediler. Birbada iki wideo okuw mekdebiniň resmi YouTube kanalynda peýda boldy.

Wideo bu döwrüň dowamynda landşaftyň nähili üýtgändigini görkezdi: derýalaryň hereketi, Dünýä ummanynyň derejesiniň üýtgeýşi, mineral ýataklar, tektoniki plitalaryň hereketi. Şeýle hem howa we dürli tebigy hadysalar, mysal üçin wulkanlaryň atylmagy ýa-da ýer titremeleri ýaly meseleler göz öňünde tutulypdyr.
Barlagçylar tarapyndan gurlan model 100 million ýylda yklymlaryň nädip 10 km süýşüp-hereket edendigini görkezýär. Global Scalable Paleo Landscape Evolution diýlip atlandyrylýan ikinji wideoda derýalaryň akymyna, şeýle hem tektoniki plitalaryň hereketine has köp üns berlip. Bu üýtgeşmeleriň hemmesi birnäçe ýüz kompýuter prosessoryň kömegi bilen  hasaplandy.
Bu taslama geljekde peýdaly bolar diýip hasaplanýar. Barlagçylar howanyň üýtgemegine we tektoniki güýçlere Ýeriň üstüniň nähili jogap berjekdigini öwrenip bilerler. Bu modeller planetada geljekde boljak  üýtgeşmeleri hasaplamaga mümkinçilik berer.


düýn 13:37
5.3k+

Müsürde suwdan gadymy Kanopus şäheriniň bölekleri çykaryldy

Müsür häkimiýetleri Aleksandriýanyň golaýynda Abu-Kir aýlagynda ýerleşen suwa giden gadymy şäheriň böleklerini gury ýere çykardy diýip, The Guardian habar berýär. Bu Müsüri tas 300 ýyl dolandyran Ptolemeý nesilşalygynyň dolandyran we 600 ýyl töweregi ýurdy dolandyran Rim imperiýasynyň döwründe möhüm merkeze öwrülen Kanopus şäheri hasaplanýar...

düýn 13:26
2.7k+

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy. Istiorachis macarthurae adyny alan bu jandarlar 120 mln ýyldan gowrak ozal Angliýanyň günorta kenaryndan uzak bolmadyk ýerde ýaşapdyr diýip, Londondaky Tebigy taryh muzeýine salgylanyp, CNN habar berýär...

25.08.2025 13:04
2.7k+

Awstraliýada adam derisine has ýakyn deri nusgalary ösdürilip ýetişdirildi

Kwinslend uniwersitetiniň ýanyndaky Freýzer institutynyň barlaghanasyndan awstraliýaly alymlar ilkinji gezek doly derejede adam derisiniň gurluşyny gaýtalaýan deri nusgalaryny ösdürip ýetişdirdi. Bu barada ABC ýaýlym korporasiýasy habar berdi...

23.08.2025 12:32
5.4k+

Alymlar žiraflary dört görnüşe böldi

Halkara tebigaty goramak birleşigi (IUCN) žiraflary resmi taýdan dört görnüşe böldi. Ozal olaryň hemmesi bir görnüş diýlip hasaplanýardy diýip, Bi-bi-si belleýär. Indi ylym şu aşakdakylary tapawutlandyrýar: Demirgazyk...