Hytaýly alymlar rak keseline garşy derman serişdelerini öndürmegiň täze usulyny tapdylar

  • 12.11.2025 18:49
  • 9.3k+

Hytaýly himikler beýlekiler bilen bir hatarda onkologiýa kesellerini bejermek üçin gymmat derman serişdelerini öndürmegiň adaty tehnologiýasyny üýtgedip biljek täze usuly oýlap tapdy diýip, South China Morning Post (SCMP) habar berýär.

Ylmy gözleg Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Hançžou institutyndan Çžan Sýaheniň we Şanhaýyň organiki himiýa institutynyň professory Sýue Sýaosunyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary tarapyndan geçirildi. Netijeler Nature žurnalynda neşir edildi.
Hytaýda Sýahen bilen Sýaosunyň işi Nobel baýragyna dalaş edip biler diýlip hasaplanýar diýip, SCMP belleýär. Pfizer kompaniýasynyň uly ylmy işgäri Skott Begli ony “uly üstünlik” diýip atlandyrdy.
Bellenilişi ýaly, ylmy gözlegçiler köp himiki maddalary döretmekde möhüm komponent bolan aromatik aminleri ulanmagyň has howpsuz we netijeli usulyny tapdy.
1884-nji ýyldan bäri aminleri bromidlere ýa-da hloridlere öwürmek üçin misiň goşulmagynda Zandmeýer reaksiýasy ulanylýardy. Ýöne bu prosesiň kem taraplary bar: aralyk diazoniýa birleşmeleri partlama howply bolup bilýär, mis duzlary bolsa köp mukdarda senagat galyndylaryny döredýär.
Alymlar diazoniýa birleşmelerini nitro-toparlar bilen çalyşmagy teklip etdi. Täze usulda metallar ulanylmaýar, bu hem prosesi howpsuz edýär, galyndylaryň möçberini we wagt hem serişde çykdajysyny azaldýar diýip, Chemical & Engineering News žurnaly belleýär.


26.12.2025 11:55
6.1k+

Hytaýyň robotlary konsertinde deň salto aşyp hemmeleri haýran galdyrdy

Hytaýyň "Unitree Robotics" kompaniýasynyň "G1" modelli alty sany adamşekilli (antropomorf) roboty aýdymçy Wan Lihunyň çykyşy wagtynda sinhronlykda (deň) öňe tarap salto aşyp görkezdiler. Gonkongyň "South China Morning Post" (SCMP) gazetiniň ýazmagyna görä, Çendu şäherinde geçen şüweleňde "Open Fire" aýdymy ýerine ýetirilende, robotlar tans toparynyň agzalary hökmünde çykyş etdiler...

26.12.2025 09:16
6.1k+

Hytaýly inženerler magnitli platformany 2 sekuntda 700 km/s tizlige çykardylar

Hytaýda geçirilen synaglaryň barşynda köp tonnalyk elektromagnit dartyş güýji bilen işleýän wagon-platformany bary-ýogy iki sekundyň içinde 700 km/s tizlige çykarmak başartdy. CCTV-niň habar bermegine görä, bu görkeziji şeýle gurluşlar üçin dünýä rekordy boldy...

23.12.2025 18:00
4.8k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.5k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...