Hytaýly alymlar rak keseline garşy derman serişdelerini öndürmegiň täze usulyny tapdylar

  • 12.11.2025 18:49
  • 9.2k+

Hytaýly himikler beýlekiler bilen bir hatarda onkologiýa kesellerini bejermek üçin gymmat derman serişdelerini öndürmegiň adaty tehnologiýasyny üýtgedip biljek täze usuly oýlap tapdy diýip, South China Morning Post (SCMP) habar berýär.

Ylmy gözleg Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Hançžou institutyndan Çžan Sýaheniň we Şanhaýyň organiki himiýa institutynyň professory Sýue Sýaosunyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary tarapyndan geçirildi. Netijeler Nature žurnalynda neşir edildi.
Hytaýda Sýahen bilen Sýaosunyň işi Nobel baýragyna dalaş edip biler diýlip hasaplanýar diýip, SCMP belleýär. Pfizer kompaniýasynyň uly ylmy işgäri Skott Begli ony “uly üstünlik” diýip atlandyrdy.
Bellenilişi ýaly, ylmy gözlegçiler köp himiki maddalary döretmekde möhüm komponent bolan aromatik aminleri ulanmagyň has howpsuz we netijeli usulyny tapdy.
1884-nji ýyldan bäri aminleri bromidlere ýa-da hloridlere öwürmek üçin misiň goşulmagynda Zandmeýer reaksiýasy ulanylýardy. Ýöne bu prosesiň kem taraplary bar: aralyk diazoniýa birleşmeleri partlama howply bolup bilýär, mis duzlary bolsa köp mukdarda senagat galyndylaryny döredýär.
Alymlar diazoniýa birleşmelerini nitro-toparlar bilen çalyşmagy teklip etdi. Täze usulda metallar ulanylmaýar, bu hem prosesi howpsuz edýär, galyndylaryň möçberini we wagt hem serişde çykdajysyny azaldýar diýip, Chemical & Engineering News žurnaly belleýär.


04.12.2025 15:34
1.5k+

Alymlar yslary beýnä ultrases arkaly geçirmegi öwrendiler

Inženerler we barlagçylar topary ilkinji gezek ys alyş ukybyna jogap berýän merkeze gönükdirilen ultrasesiň kömegi bilen adamlarda yslary – mysal üçin, “arassa howa” ýa-da “ýanan odun” ýaly duýgulary döredip bildiler...

30.11.2025 22:24
5k+

Türkmenistanyň ýaş startapçylarynyň bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistanda «Türkmenistan – mümkinçilikleriň ýurdy» atly ýaş innowatorlaryň bäsleşigi tamamlandy. Ol tehnologiýa, ylym we telekeçilik dünýäsinde özlerini görkezmäge taýýar mekdep okuwçylaryny, talyplary we ýaş mugallymlary birleşdirdi...

30.11.2025 20:51
9k+

Garynjalarda agalygy eýelemegiň täsin taktikasy ýüze çykaryldy

Ýaponiýaly alymlar garynjanyň käbir görnüşleriniň başga koloniýalary eýelemek üçin ulanýan täsin mehanizmini ýüze çykardylar. Görnüşine görä, käbir korolewa-basyp alyjylar himiki ýaragy ulanyp, işçi garynjlary aldaw bilen öz urugbaşyny ýok etmäge mejbur edýärler we onuň ýerini eýeleýärler...

26.11.2025 11:15
2.2k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...