Grenlandiýa kitiniň 200 ýyllap ýaşamagynyň syryny adamlarda ulanmak isleýärler

  • 04.11.2025 19:53
  • 10k+

Grenlandiýa kitleri (Balaena mysticetus) ýer ýüzüniň iň uzak ýaşaýan haýwanlarynyň biri bolup, olaryň ömri 200 ýyldan gowrak dowam edip bilýär. Alymlar olaryň uzak ýaşamagynyň CIRPB diýlip atlandyrylýan ýörite belok bilen baglanyşykly bolup biljekdigini aýdýarlar.

Bu belok kitleriň öýjüklerinde DNK-nyň dikeldilmegini güýçlendirýär we olaryň öýjükleriniň zaýalanmagyna ýol bermeýär. Belok suwuň sowuk temperaturasynda işjeňleşýär — kitler ýaşan ýerlerinde suw örän sowuk bolany üçin ol hemişe işjeň ýagdaýda bolýar.
Iňlis akademikleriniň geçiren barlaglarynda kitleriň öýjüklerinde rak öýjükleriniň emele gelmegi üçin az mukdarda mutasiýa ýeterlik bolýar.
Emma şol mutasiýalaryň döreme ähtimallygy adamdaky bilen deňeşdirilende has pes. Sebäbi CIRPB belogy DNK-ny tiz dikeldýär we öýjükleri zaýalanmadan goraýar.
Belok adam öýjüklerine laboratoriýa şertlerinde geçirilende DNK-nyň dikeldiş tizligi artdy, öýjükler has berkleşdi.
Alymlaryň aýtmagyna görä, CIRPB-iň adamda ulanylmagy entek anyk däl, ýöne DNK dikeldişiniň güýçlendirilmegi uzak ýaşamagyň we rakdan goranmagyň möhüm açarlarynyň biridir.
Barlagyň netijeleri Nature žurnalında çap edildi.


düýn 11:29
2k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...