Grenlandiýa kitiniň 200 ýyllap ýaşamagynyň syryny adamlarda ulanmak isleýärler

  • 04.11.2025 19:53
  • 10k+

Grenlandiýa kitleri (Balaena mysticetus) ýer ýüzüniň iň uzak ýaşaýan haýwanlarynyň biri bolup, olaryň ömri 200 ýyldan gowrak dowam edip bilýär. Alymlar olaryň uzak ýaşamagynyň CIRPB diýlip atlandyrylýan ýörite belok bilen baglanyşykly bolup biljekdigini aýdýarlar.

Bu belok kitleriň öýjüklerinde DNK-nyň dikeldilmegini güýçlendirýär we olaryň öýjükleriniň zaýalanmagyna ýol bermeýär. Belok suwuň sowuk temperaturasynda işjeňleşýär — kitler ýaşan ýerlerinde suw örän sowuk bolany üçin ol hemişe işjeň ýagdaýda bolýar.
Iňlis akademikleriniň geçiren barlaglarynda kitleriň öýjüklerinde rak öýjükleriniň emele gelmegi üçin az mukdarda mutasiýa ýeterlik bolýar.
Emma şol mutasiýalaryň döreme ähtimallygy adamdaky bilen deňeşdirilende has pes. Sebäbi CIRPB belogy DNK-ny tiz dikeldýär we öýjükleri zaýalanmadan goraýar.
Belok adam öýjüklerine laboratoriýa şertlerinde geçirilende DNK-nyň dikeldiş tizligi artdy, öýjükler has berkleşdi.
Alymlaryň aýtmagyna görä, CIRPB-iň adamda ulanylmagy entek anyk däl, ýöne DNK dikeldişiniň güýçlendirilmegi uzak ýaşamagyň we rakdan goranmagyň möhüm açarlarynyň biridir.
Barlagyň netijeleri Nature žurnalında çap edildi.


düýn 12:22
6.3k+

Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli çäreler geçirildi

22-nji noýabrda Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli “Bitaraplyk we ynsanperwerlik: inklýuziw geljegiň bähbidine hemmetaraplaýyn goldaw” ady bilen çäre geçirildi. Çäre Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy tarapyndan bilelikde guraldy...

20.11.2025 12:08
3.6k+

Hytaýda maýmynyň näbelli görnüşiniň galyndylary tapyldy

Londonyň Zoologiýa institutynyň alymlary we olaryň hytaýly kärdeşleri Sianda takmynan 2200–2300 ýyl ozal jaýlanan zenanyň mazarynda gibbonyň (maýmynyň görnüşi) ozal näbelli görnüşiniň galyndylaryny tapdylar. Skelet ilkibaşda 2004-nji ýylda tapylypdy, ýöne jikme-jik öwrenilmegi onuň Nomascus urugynyň ýok bolup giden görnüşine degişlidigini görkezdi diýip, Arkeonews neşiri ýazýar...

20.11.2025 11:22
7.4k+

Russiýada ýaşy 385 million ýyllyk agaç tapyldy

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň (SPbGU) paleontologlary Leningrad oblastynyň Lužskiý raýonynda ýerleşýän Şalowo-Pereçiskiý çäge karýerinde dewon döwründen galan seýrek tapyndynyň — gadymy agaç sütüniň üstünden bardylar...

20.11.2025 11:14
2.9k+

Belgiýada kömelekden gaplamalar öndürilip başlandy

Brýusselde kömelek damarlaryndan (miseliýden) gaplama öndürýän Permafungi fabrigi işläp başlady. Bu "miko-material" doly dargap bilýär we polietileniň hem-de plastigiň beýleki görnüşleriniň ornuna ulanmak üçin işlenip taýýarlanýar...