Alymlar 2032-nji ýyla çenli Kaliforniýada bolup biljek güýçli ýertitremesi barada duýduryş berýärler

  • 28.05.2025 23:21
  • 9.5k+

Barlagçylar Kaliforniýanyň San-Fransisko aýlagynda ýakyn onýyllyklarda güýçli ýertitremäniň bolup biljekdigini çaklaýarlar. Bu barada Mercury News neşiri ýazýar.

ABŞ-nyň Geologiýa gullugynyň geofizigi Sara Minson 2055-nji ýyla çenli sebitde uly ýertitremesiniň bolmagynyň ähtimallygynyň 72%-e çenli ýokarlanandygyny aýtdy. Guramanyň öz çaklamalaryna görä, ilkinji güýçli ýertitremesi bary-ýogy ýedi ýyldan, ýagny 2032-nji ýylda bolup biler.
Hünärmenleriň sözlerine görä, Kaliforniýadan we Aýlag sebitinden geçýän San-Andreas jaýrygy 7,8 ýa-da ondanam ýokary magnitudaly ýertitremesini döredip biler. Magnitudasy 6,7-den ýokary bolan soňky ýertitremesi 1989-njy ýylda bolupdy. Şonda 63 adam ýogalyp, 4 müňe golaý adam şikes alypdy.
26-njy maýda San-Andreas jaýrygynyň demirgazyk çetinde bolan ýer sarsgynlaryndan soň täze howsala tolkuny ýüze çykdy. Jemi ýedi ýertitremesi bolup, olaryň bäşisi biri-biriniň yzyndan birnäçe minut aratapawut bilen bolup geçdi. Olaryň biri 4,6 magnituda ýetdi.  Zyýan çekenler ýa-da weýrançylyklar hasaba alynmady.
Taryhy maglumatlar sebitde güýçli ýertitremeleriň, takmynan, 150 ýyldan bir gezek bolup geçýändigini görkezýär. Iň soňky ýertitreme 167 ýyl ozal, 1906-njy ýylda bolupdy. Şol wagt magnituda 7,9 boldy. Ýer titremesi San-Fransiskonyň binalarynyň 80%-ini weýran etdi we 3000 adamyň ölmegine sebäp boldy.
Bilermenler başga bir ýertitremesiniň 1800 adamyň ölmegine, 50 000 adamyň şikes almagyna we 200 milliard dollarlyk ykdysady zyýan ýetmegine sebäp bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Minson kaliforniýalylaryň her ýyl bolup geçýän kiçi ýertitremeleriniň howpuny äsgermezlik etmeli däldiklerini  belleýär. Ol uly ýertitremelerini akulanyň hüjümleri bilen deňeşdirip, olaryň seýrek, ýöne gorkunçdygyny belledik. Geofizik aragatnaşyk we ulag gatnawy kesilen ýagdaýynda ýakynlaryň bilen nähili habarlaşjagyňy öňünden meýilleşdirip goýmagy maslahat berýär.


düýn 14:28
1.4k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.6k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.4k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.8k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...