Gök önümleriň saklanyş möhletini uzaltmak üçin biodargamaga ukyply nanoplastyr döredildi

  • 23.05.2025 19:18
  • 6k+

Massaçusets tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary gök önümleriň saklanyş möhletini uzaltmaga ukyply, ýüpekden ýasalan, biodargamaga ukyply nanoplastyr döretdiler. Bu barada institutyň metbugat gullugy habar berýär.

Plastyryň düzüminde mikroskopiki iňňeler arkaly ösümlige siňdirilýän melatonin gormony bar. Bu madda ösümlikdäki antioksidantlaryň derejesini ýokarlandyryp, hlorofilliň we beýleki biomolekulalaryň dargamagyny haýalladýar, bu bolsa ösümligiň has uzak wagtlap täzeligini saklamaga mümkinçilik berýär.

«Saklanyş möhleti geçýändigi sebäpli zyňylýan azyk mukdary 1,6 milliard adamy iýmitlendirmäge ýetýär. Işläp düzen tehnologiýamyz arkaly ABŞ-da we dünýäniň beýleki ýurtlarynda ilatyň sagdyn we täze iýmitlere bolan elýeterliliginiň ep-esli artjakdygyny umyt edýäris» — diýip, MIT-niň dosenti Benedetto Marelli aýtdy.

Alymlar melatoniniň ösümliklere edýän täsirini synlap, ony ulanmaga karar berdiler. Barlaglaryň görkezişi ýaly, bu gormon ösümlikleriň öýjüklerinde antioksidantlaryň konsentrasiýasyny ýokarlandyrýar we hlorofilliň hem-de floranyň ýaşaýşy üçin möhüm beýleki biomolekulalaryň dargamagyny haýalladýar. Ösümlikleriň baldagyna ýa-da miwesine siňdirilen az mukdardaky melatonin dürli mikroblaryň we kömelekleriň täsirine garşy durnuklylygy artdyryp, onuň solmagyny we dargamagyny haýalladyp biler.
Bu tehnologiýa ABŞ-da, Hytaýda we Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynda giňden ulanylýan hytaý keleminde (bok-çoý) synag edildi. Plastyr kelemiň kökünde ulanylanda, ol otag temperaturasynda dört gün, senagat sowadyjylarynda bolsa ýene on günden gowrak täzeligini saklady.
Awtorlaryň aýtmagyna görä, geljekde bu plastyrlar dronlar, robotlar ýa-da awtomatlaşdyrylan hasyl ulgamlary arkaly ulanylyp bilner. Bu bolsa, esasan-da, ýaşaýjylaryň sowadyjy enjamlara elýeterliliginiň bolmadyk sebitleri üçin örän möhümdir.


şu gün 10:16
2.3k+

Alymlar Günorta ummanda ýaşaýşyň ozal näbelli görnüşlerini tapdylar

Halkara alymlar topary Günorta Atlantikadaky Günorta Sandwiç adalarynyň golaýynda ozal bardygy belli bolmadyk özboluşly ekoulgamy tapdy. Şmidt adyndaky Umman institutynyň Falkor gämisinde Ýeriň iň alys künjündäki adalar zynjyrynyň birine guralan çuň deňiz ekspedisiýasy 35 gün dowam etdi diýip, Science Alert habar berýär...

şu gün 10:10
3.8k+

Alymlar Ýeriň 2700 km çuňlugynda nämeleriň bolup geçýändigini anykladylar

Alymlar Ýeriň mantiýasy bilen ýadrosynyň araçäginde ýerleşýän, D" gatlagy diýlip atlandyrylýan syrly sebitiň nämedigini düşündirdiler. Bu gatlak, takmynan, 2700 km çuňlukda ýerleşýär. Şol ýerde ýertitremelerden döreýän seýsmiki tolkunlar garaşylmadyk ýagdaýda tizlenip başlaýar...

düýn 14:04
5.8k+

Gadymy Müsür maşgalalarynda mirasyň geçiş tertibi subut edildi. Uly ogul maşgalabaşy bolupdyr

Leýden uniwersitetinden taryhçy Şteffi wan Gompel tarapyndan geçirilen barlag gadymy Müsürde erk-ygtyýaryň we emlägiň uly ogla miras geçendigini, maşgala ulgamynyň bolsa patriarhal we tire esaslydygyny tassyklady...

düýn 14:02
5.1k+

Kosmosda emeli Gün tutulmasynyň ilkinji suraty iberildi

Ýewropa kosmos agentligi Proba-3 missiýasyndan alnan, Ýeriň orbitasynda döredilen emeli Gün tutulmasyny görkezýän ilkinji suraty çap etdi. Proba-3 missiýasy 2024-nji ýylyň dekabrynda başlandy. Onuň maksady – Gün koronasyny, ýagny ýyldyzyň atmosferasynyň daşky we iň yssy gatlagyny öwrenmek...