Alymlar doňzuň agzynda adam dişlerini ösdürdiler

  • 30.04.2025 12:25
  • 6k+

ABŞ-da Tafts uniwersitetiniň alymlary doňzuň äňinde adam dişlerine meňzeş dişleri ösdürdi. Stem Cells Translational Medicine žurnalynda beýan edilen tejribe biologiki diş implantlaryny döretmäge tarap ýol açýar.

Ylmy gözlegçiler adamyň hem-de doňzuň öýjüklerini birleşdirdi. Adamlardan dentini we pulpany emele getirýän mezenhimal öýjükler, doňuzlardan bolsa syrça jogap berýän epitelial öýjükler alyndy. Doňuz öýjükleri, adatça, mal soýlandan soň zyňylýan diş düwünçeklerinden alyndy.

“Adamyň epitelial öýjükleri dişiň giçki ösüş döwründe elýeterli bolmaýar, şonuň üçin biz doňzuň öýjüklerini ulandyk. Bu haýwanlarda birnäçe diş toplumy ösýär, bu hem olary tüýs laýyk gelýän donora öwürýär” – diýip, alymlar belleýär.

Öýjükler bioinženeriýa karkasyna ýerleşdirildi we doňuzlaryň äňine oturdyldy. Üç aýyň içinde dişler tebigy ýaly ösdi, ýöne olar diş etini ýaryp çykmady. Gurluşy we ösüş tizligi boýunça olar adamyňka ýakyn boldy.
Ylmy gözlegiň maksady hassanyň öýjüklerinden diş ösdürmegi öwrenmekden ybarat. Alymlar uzak möhletleýin netijeleri öwrenmegi we usuly adamlar üçin uýgunlaşdyrmagy meýilleşdirýär.

“Häzirlikçe öz dişiňi mümkin boldugyndan uzak saklamak gerek. Eger olaryň ýitgisi gutulgysyz bolsa, biologiki implantlar olaryň ornuny tutup biler” – diýip, awtorlar belleýär.

Tehnologiýa stomatologiýada rewolýusiýany wada berýär: protezleriň deregine hassalar dikelmäge ukyply “janly” dişlere eýe bolup biler. Ýöne kliniki synaglaryň heniz uzakdadygyny bellemek gerek. 


28.05.2025 23:21
5.6k+

Alymlar 2032-nji ýyla çenli Kaliforniýada bolup biljek güýçli ýertitremesi barada duýduryş berýärler

Barlagçylar Kaliforniýanyň San-Fransisko aýlagynda ýakyn onýyllyklarda güýçli ýertitremäniň bolup biljekdigini çaklaýarlar. Bu barada Mercury News neşiri ýazýar. ABŞ-nyň Geologiýa gullugynyň geofizigi Sara Minson 2055-nji ýyla çenli sebitde uly ýertitremesiniň bolmagynyň ähtimallygynyň 72%-e çenli ýokarlanandygyny aýtdy...

28.05.2025 20:44
2.3k+

Gün ulgamynda dokuzynjy planeta göze ildi. Ol Neptunyň aňyrsynda gizlenýär

Astronomlar baryp 2006-njy ýylda Plutonyň planetar statusyny karlik derejä çenli peseldýänçä, Gün ulgamynda dokuz sany planeta bar diýlip hasaplanýardy. Indi alymlar astronomiýa boýunça okuw kitaplaryny ýene täzeden ýazmak pikirine geldiler...

28.05.2025 12:20
5.1k+

Astrofizikler ilkinji gezek 8K durulykda Gün üstüniň suratyny aldy

Astrofizikler ilkinji gezek 8K durulykda Gün üstüniň suratyny aldy. Suratlar Gün tegmillerini we işjeň zolaklary jikme-jik görmäge mümkinçilik berýär diýip, Solar Physics ylmy žurnalyna salgylanyp, Space.com neşiri habar berýär...

27.05.2025 13:36
5.8k+

Galp resminamalary syýasyndan kesgitlemäge kömek etjek algoritm döredildi

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň (SPbGU) alymlary germaniýaly we daniýaly kärdeşleri bilen bilelikde maşyn okuwyna esaslanýan syýany derňemegiň algoritmini döretdiler. Bu usul DCA ML diýlip atlandyryldy diýip, uniwersitetiň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berýär...