Ýaş alymlar rak keseline garşy "Troýan şekeri" bolan dermany döretdiler

  • 24.10.2025 12:26
  • 4.3k+

Russiýanyň MIREA tehnologik uniwersitetiniň hünärmenleri rak keseline garşy täze fotodinamik bejergi usulynda şekeri peýdalandylar. Täze taýýarlanan derman serişdesindäki glýukoza molekulalary rak öýjüklerini aldap, olary derman serişdelerini has işjeň siňdirmäge mejbur edýär diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy TASS-a habar berdi.

Fotodinamik bejergi, ýagny rak öýjügine ýagtylyga duýgur derman girizilýär we ol belli tolkun uzynlygyndaky ýagtylygyň täsiri bilen işjeňleşip, rak öýjügini ýok edýär. Alymlar bu usuly diňe rak öýjüklerine täsir edýän görnüşde kämilleşdirmek isleýärler, sebäbi sag öýjüklere zyýan ýetirmezlik möhümdir.
Täze derman serişdede alymlar 2-dezoksi-D-glýukoza atly şeker görnüşini ulanýarlar. Ol “Troýan aty” ýaly hereket edýär: rak öýjügi bu şekeri siňdirýän mahaly, onuň bilen bile derman serişdelerini hem kabul edýär.
Alymlar bu serişdäni birnäçe rak öýjügi görnüşlerinde — şol sanda ýatgy boýny we döş rak keselinde — synagdan geçirdiler. Netijede, derman serişdesi diňe rak öýjüklerini ýok edip, sag öýjüklere täsir etmedi.

“Şeker molekulasy diňe bir derman serişdesini rak öýjügine ugrukdyrman, eýsem onuň energiýa çalşygyny hem bozýar. Şeýlelikde, biz rak keseliniň üstüne iki taraplaýyn zarba urýarys: biri onuň ‘iýmitini’ kesýär, beýlekisi bolsa fotoduygur serişdeleri işjeňleşdirýär” diýip, ylmy işiň ýolbaşçysy, MIREA-nyň dosenti Ksenia Ždanowa düşündirdi.
“Bu açyş rak keselini has takyk we beden üçin ýeňil usul bilen bejermäge ýol açýar" diýip, işiň awtory, 4-nji ýyl talyby Sofiýa Sukorewa belläp geçdi.


29.12.2025 12:40
2.1k+

Şweýsariýaly inženerler jansyz langustinleriň gabyklaryndan robot ýasadylar

Lozanna Federal Politehniki mekdebiniň (EPFL) ýanyndaky CREATE laboratoriýasynyň inženerleri öli langustinleriň ekzoskeletlerini esas hökmünde ulanyp, biogibrid robotlaryny işläp düzdüler. Berk hitinden ybarat bolan bu organiki gurluşlar biologik berkligi we bogun membranalarynyň çeýeligini özünde jemleýän täsin gurluşlary döretmäge mümkinçilik berdi...

29.12.2025 11:56
2.5k+

Britaniýaly alymlar elektromagnit päsgelçilikleriniň 99,97%-ini bökdeýän dury plýonkany oýlap tapdylar

Glazgo uniwersitetiniň alymlary elektromagnit şöhlelenmesiniň 99,97%-den gowragyny yzyna serpikdirip bilýän örän inçe, çeýe we dury nanoplýonkany oýlap tapdylar. Bu material Wi-Fi we 5G signallarynyň täsir edýän şertlerinde geýilýän sensorlaryň, lukmançylyk enjamlarynyň we çeýe displeýleriň bökdençsiz işlemegini üpjün etmek üçin niýetlenendir...

29.12.2025 11:06
2.1k+

Alymlar ýaldyrawuk tomzaklaryň aragatnaşyk ýörelgesinden peýdalanyp, ýerden daşardaky aňy gözlemegi teklip etdiler

Arizona ştatynyň uniwersitetiniň alymlary ýerden daşary aňy gözlemek üçin täze strategiýany hödürlediler. Ol biologik aragatnaşyk ýörelgelerine we pulsarlary (neýtron ýyldyzlaryny) fon hökmünde ulanmaga esaslanýar...

29.12.2025 11:00
1.7k+

Alymlar beýnä ünsüni jemlemäge kömek edýän gen tapdylar

Rokfeller institutynyň alymlary Nature Neuroscience žurnalynda ünsüň tebigatyna bagyşlanan ylmy işlerini çap etdiler. Gözlegler ünsi jemlemek ukybynyň diňe bir beýnidäki peýdaly signallaryň güýçlenmegine däl, eýsem "fon" işjeňliginiň (beýnidäki artykmaç sesleriň) peselmegine-de baglydygyny görkezýär...