Adamyň garramagy jyns taýdan ýetişenden soň başlanýar — nemes alymlarynyň täze açyşy

  • 20.10.2025 11:21
  • 14k+

Nemes alymlary adam bedeniniň garrymagynyň ribosom DNK (rDNT) bilen baglydygyny ýüze çykardylar. Bu DNK bölegi öýjükleriň ýaşamagy üçin zerur bolup, olaryň işjeňligini üpjün edýär. Barlagyň netijeleri Aging-US žurnalynyň sahypasynda çap edildi.

Alymlar dürli ýaşdaky 280 adamyň ganynyň nusgalaryny derňäp, rDNK-nyň nusgalarynyň sanyny we olaryň metilirlenme derejesini (geniň işjeňligini peseldýän himiki alamaty) ölçediler. Netijede, jyns taýdan ýetişmeklik döwrüne çenli işjeň rDNK nusgalarynyň sany durnukly galýandygy ýa-da azajyk köpelýändigi anyklandy. Bu ýagdaý öýjükleriň molekulýar derejede ýaş saklanmagyna kömek edýär.
Emma jyns taýdan ýetişenlerinden soň, işjeň rDNK nusgalarynyň sany azalýar, metilirlenme derejesi bolsa ýokarlanýar. Alymlaryň pikiriçe, bu üýtgeşmeler garrylygyň tebigy mehanizmlerini işe girizýän alamat bolup hyzmat edýär. Şonuň üçin biologiki garrylyk adamyň dogluşyndan däl-de, köpelişe taýýar bolan pursadyndan başlanýar diýilýär.
Barlagyň awtorlarynyň bellemegine görä, ýaş adamlarda rDNK-nyň ýagdaýy öýjükleriň saglygyny saklamaga kömek edýär we bu ýagdaý ösüşiň gijikmegi ýa-da patologiýa bilen baglanyşykly däl. Bu mehanizmleriň öwrenilmegi garrylygyň netijeleri bilen däl-de, onuň öňüni almak bilen göreşmegiň täze mümkinçiliklerini açýar.
Mundan öňki bir barlagda bolsa, çaý we kofe ýaly içgileri belli bir mukdarda içmegiň, olaryň düzümindäki kofein, fenol birleşmeleri we flawonoidler ýaly neýroprotektor maddalar arkaly, diabetli adamlaryň ömrüni uzaldyp biljekdigi hem bellenipdi.


22.12.2025 00:06
2.7k+

Türkmenistanda pudagara maslahatda «Bitewi saglyk» çemeleşmesiniň durmuşa geçirilmegi ara alnyp maslahatlaşyldy

19-njy dekabrda Aşgabatda Birleşen Milletler Guramasynyň binasynda Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň (BSGG) goldawy bilen, Türkmenistanda «Bitewi saglyk» çemeleşmesini durmuşa geçirmek boýunça Milli pudagara utgaşdyryjy komitetiň 4-nji mejlisi geçirildi...

16.12.2025 19:27
5.2k+

Russiýanyň Gamaleýa merkezi rak keseline garşy mRNK-sanjymynyň ilkinji synag tapgyryny çykardy

Gamaleýa adyndaky Epidemiologiýa we Mikrobiologiýa ylmy-derňew merkezine degişli bolan mRNK-preparatlary öndürýän fabrika onkologiýa kesellerine garşy göreşmek üçin niýetlenen sanjymyň ilkinji üç synag tapgyryny üstünlikli çykardy...

15.12.2025 14:50
6k+

Johnson & Johnson saglyk üçin howply çaga prisypkasy sebäpli $40 mln tölemäge borçlandy

Los-Anjelesiň Ýokary kazyýeti Johnson & Johnson kompaniýasyny köp ýyllaryň dowamynda talk saklaýan çaga prisypkasyny ulanmagyň netijesinde ýumurtgalygyň rak keseline sezewar bolandygyny aýdan iki aýala 40 mln dollar tölemäge borçlandyrýan karary çykardy...

12.12.2025 15:36
5.5k+

Robot-hirurg ilkinji gezek kataraktany aýyrmak boýunça operasiýa geçirdi

Lukmançylyk bilen inženerçiligiň çatrygynda göz hirurgiýasynda uly öwrülişikleri wada berýän düýpli öňe gidişlik boldy: Kaliforniýanyň Los-Anjeles uniwersitetinde (UCLA) işlenip düzülen robot ulgamy dünýäde ilkinji gezek adamda kataraktany aýyrmak boýunça operasiýany üstünlikli geçirdi...