Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

  • 25.10.2025 15:42
  • 6.3k+

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr. Şu döwürde gara tomzaklaryň käbir görnüşlerinde üýtgeşik iýmit endigi ýüze çykypdyr — olar çüýrän maslyklar bilen iýmitlenip başlapdyrlar.

Bu herekete degişli yzlar tomzaklaryň öz neslini iýmitlendirmek we goramak üçin guran ýerasty köwekleriniň daşlaşan galyndylarynda saklanyp galypdyr. 5000-den gowrak şeýle köwegiň täze ylmy seljermesi gara nekrofag tomzaklaryň maslyk bilen iýmitlenmeginiň ozal çak edilenden onlarça million ýyl öň dörändigini ýüze çykardy. Bu netijeler Palaeontology žurnalynda neşir edildi.
Argentinanyň Tebigat ylymlary muzeýinden alym Liliana Kantiliniň geçiren barlaglarynda tomzaklaryň daşa öwrülen «gumalaklarynyň» himiki düzümine seredildi. Seljerme şunuň ýaly nekrofag görnüşleriň liçinkalarynyň gumalaklaryň içindäki ýörite bölümçelerde oturyp, maslyk bilen iýmitlendigini görkezýär. Argentinadan, Çiliden, Urugwaýdan we Ekwadordan tapylan jemi 5340 sany galyndynyň analizi maslyk bilen iýmitlenmegiň takmynan 37,7 million ýyl ozal başlandygyny tassyklady.
Bu aýdylanlar häzirki zaman skarabeýiniň 74 görnüşinde geçirilen genetiki barlaglar bilen hem gabat gelýär — ol barlaglar nekrofag tomzaklaryň toparynyň 35–40 million ýyl ozal ýüze çykandygyny görkezýär.
Alymlar tomzaklaryň maslyk bilen iýmitlenmäge geçmegini şol döwürde giň ýaýran baý megafauna bilen baglanyşdyrýarlar. Ilki bilen tomzaklar ot iýýän haýwanlaryň dersi bilen iýmitlenipdirler, ýöne çeşme üçin bäsdeşligi peseltmek maksady bilen olaryň käbir görnüşleri soňra maslyk bilen iýmitlenmäge uýgunlaşypdyr.


şu gün 00:14
915

Russiýanyň ilkinji gumanoid roboty tanyşdyryldy: birnäçe ädimden soň ol ýykyldy

Moskwada Russiýanyň emeli aňly (EA) ilkinji adam şekilli (gumanoid) robotynyň tanyşdyrylyşy boldy. Bu barada TASS agentligi Milli Tehnologiýa Koalisiýasyna salgylanyp habar berdi. "Moskwa" agentliginiň maglumatyna görä, "Aýdol" (Aidol) atly robot deňagramlylygyny saklap bilmän, eýýäm tanyşdyrylyşyň başynda ýykyldy...

13.11.2025 19:45
4.6k+

Alymlar günebakar unundan düzüminde köp mukdarda belok saklaýan et önümini döretdiler

Braziliýadan we Germaniýadan alymlaryň topary etiň ornuny çalşyp biljek innowasion önümi işläp taýýarladylar. Bu önüm üçin esasy çig mal hökmünde günebakar uny ulanyldy diýip, ScienceDaily ýazýar. Barlag prosesinde alymlar ilki bilen günebakar tohumlaryndan ýag çykardylar, soňra uny gabygyndan we käbir fenollardan arassaladylar — bu minerallaryň we beloklaryň özleşdirilmegini gowulandyrdy...

12.11.2025 18:50
6.1k+

Alymlar buzuň täze görnüşini – Ice XXI-i açdylar

Koreýanyň Standartlar we ylymlar boýunça ylmy-gözleg institutynyň (KRISS) alymlary kristal buzuň täze, 21-nji görnüşini ýüze çykardylar. Ol 2 GPa-dan ýokary basyşda we otag temperaturasynda emele gelýär. Ol Ice XXI diýlip atlandyryldy diýip, Eurekalert neşiri habar berýär...

12.11.2025 18:49
8.5k+

Hytaýly alymlar rak keseline garşy derman serişdelerini öndürmegiň täze usulyny tapdylar

Hytaýly himikler beýlekiler bilen bir hatarda onkologiýa kesellerini bejermek üçin gymmat derman serişdelerini öndürmegiň adaty tehnologiýasyny üýtgedip biljek täze usuly oýlap tapdy diýip, South China Morning Post (SCMP) habar berýär...