30 million ýyl ýaşy bolan ýantardan kebelek çykmaly ýumurtga tapyldy

  • 11.03.2025 13:43
  • 7.6k+

Ýantara, köplenç, "wagtyň kapsulasy" diýilýär. Sebäbi olardan ýygy-ýygydan millionlarça ýyllap şepbige ýelmeşip galan, taryhdan öňki mör-möjekler tapylýarlar. Nemes biologlary Baltika ýantarynyň içinden ýene bir täsin nusgany - 30 million ýyl mundan ozal kebelegiň çykmaly ýumurtgasyny tapdylar.

Palaeontologia Electronica žurnalynda çap edilen barlagda kebelek täze nesil we görnüş hökmünde nimfalid maşgalasyndan bolan Eolimenitis baltica toparyna degişli edildi.
Çybynlaryň we garynjalaryň şeýle tapyndylarda ýygy-ýygydan duş gelýändigini, ýöne ganatlarynyň näzikligi sebäpli kebelekleriň seýrek gabat gelýändigini bellemelidiris. Dünýädäki ätiýaçlyklaryň 90% -ini emele getirýän Baltika ýantaryndan häli-häzire çenli teňňeganatlylar tapylmady.  
Eolimenitis baltica Russiýanyň Kaliningrad oblastynyň Ýantarnyý şäheriniň karýerinden gazylyp alnan Baltika ýantarynyň bir böleginde saklanyp galypdyr. Altyburçly nagyşly we teňňeli (beýikligi 130 mikrometr), 2 mm ölçegdäki ýumurtga "ynamdar satyjydan" satyn alyndy. Hakykylygy “gök toprak” gatlagyna mahsus, ultramelewşe şöhläniň astynda mawy öwşün atýandygy bilen tassyklanýar.   
Derňew onuň Adelpha urugynyň häzirki kebelekleriniň ýumurtgalaryna meňzeşdigini görkezdi. Täze görnüşiň iň ýakyn garyndaşlary Aziýanyň subtropiklerinde ýaşaýan lenta görnüşli mör-möjekler bolup çykdy. Barlagyň awtorlary Tilo Fişeriň we Aksel Hausmanyň sözlerine görä, ýumurtganyň “dykylyp galan” paleogen tokaýlygy pürli we ýaprakly agaçly çygly subtropiklere meňzeýärdi.


29.07.2025 12:15
147

Alymlar wagtyň azalandygyny subut edip, indi sekunty hasapdan aýyrmak isleýärler

Ýer öňküden çalt aýlanýar we bu taryhda ilkinji gezek global wagtdan sekunty aýyrmagyň zerurlygyna getirip biler. Bu barada Ýeriň aýlanyşy we hasaplaýyş ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) we ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň maglumatlaryna salgylanyp, CNN habar berýär...

26.07.2025 17:34
35

Italiýada etrusklaryň saç üçin halkalary bolan 2600 ýyllyk el degrilmedik mazary tapyldy

Beýlor uniwersitetinden Dawid Zoriýanyň ýolbaşçylygyndaky arheologlar topary Italiýada etrusklaryň (b.e. öňki I müňýyllykda ýaşan gadymy medeniýet) 2600 ýyllyk el degrilmedik mazaryny tapdy. Rimden 70 km uzaklykda ýerleşýän bu tapyndy Gadymy Rimiň döremezinden öňki taryhy öwrenmek üçin iň möhüm maglumatlaryň biri hasaplanýar diýip, uniwersitetiň resmi saýty habar berýär...

24.07.2025 10:24
1

Orta asyrlardan galan “ýylgyryş”: Polşadaky adada ýylgyrýan agaç ýüzi tapdylar

Torundaky (Polşa) Nikolaý Kopernik uniwersitetiniň arheologlary Polşanyň Lednisa kölüniň düýbünden ýüzüne oýulyp adamyň ýüzi şekillendirilen pürsi tapdylar. Bu açyş 2024-nji ýylda edildi, ýöne bu hakda indi resmi taýdan habar berildi...

23.07.2025 07:17
1

Sisiliýanyň kenarynda bogaldagy saklanyp galan gadymy grek gämisi tapyldy

Arheologlar Sisiliýanyň günorta-gündogar kenar ýakasynda bogaldagy we urgany saklanyp galan gark bolan gadymy grek gämisini tapdylar. Gämi b.e. öňki VI–V asyrlarda gark bolupdyr diýip, LBV portaly habar berýär...