Hytaýly alymlar Aýyň birwagtlar magma ummany bilen örtülendigini tassyklaýar

  • 05.03.2025 16:10
  • 3.7k+

Geohimiýa institutynyň hytaýly alymlary Aý nusgalarynyň seljermesiniň netijelerini hödürledi. Olar Aýyň emele gelmeginiň irki döwürlerinde Aýda global magma ummanynyň bolandygy baradaky çaklamany tassyklady. Maglumatlar “Çane-6” missiýasy bilen getirilen Aý topragynyň seljermesiniň dowamynda alyndy.

Aýyň görünýän we arka taraplaryndaky bazaltlaryň düzüminiň seljermesi olaryň himiki düzüminiň meňzeşligini görkezdi, bu bolsa Aýyň irki tapgyrlarynda onuň bir umumy magmatik barlygynyň bolandygyny görkezýär. Gurşun izotoplarynyň derňewi magma ummanynyň gatamagyndan soň Aýyň dürli ýerleriniň ewolýusiýasyndaky tapawutlary ýüze çykardy.
Nazaryýete görä, Aýda magma ummany Aýyň doly erän döwründe bolupdyr. Sowamadan we kristallaşmadan soň, agyr elementler aşak çöküp, mantiýany emele getiripdir, ýeňil minerallar bolsa, ýokary çykyp, gabygy emele getiripdir. Bu gatlaklaryň araçäginde kripto diýlip atlandyrylýan elementlere baý gatlak peýda bolupdyr.
Şeýle-de, ylmy gözlegçiler uly göwrümli çaknyşmalaryň Aýyň fiziki-himiki düzümine täsir edendigini belledi. Şeýle wakalaryň biri Günorta polýus basseýniniň – Eýtkeniň döremegi boldy, onuň ýaşy 4,2 milliard ýyldan gowrak.
Bu maglumatlar Aýyň irki taryhy we onuň ewolýusiýasy baradaky bilimleri gaýtadan gözden geçirmäge çagyrýar.


şu gün 18:47
904

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...

şu gün 13:56
1.8k+

Paleontologlar Ispaniýada stegozawryň gowy saklanyp galan kelleçanagyny tapdy

Ispan paleontologlary möhüm tapyndy barada habar berdi. Ýurduň gündogaryndaky Teruel welaýatynda geçirilen gazuw-agtaryş işleri wagtynda stegozawryň kelleçanagy tapyldy – ol örän gowy ýagdaýda saklanyp galypdyr...

şu gün 13:53
2.4k+

Indoneziýanyň kenaryndaky Ýuwaş ummanynyň düýbünde gadymy dünýäniň yzlary tapyldy

Indoneziýanyň kenarlarynda, Ýawa bilen Madura adalarynyň arasyndaky bogazyň düýbünde suwa giden gadymy jülgäniň yzlary tapyldy. Häzir bu ýerde ummanyň ýalpak ýeri bar diýip, Daily Mail habar berýär. Geologlar Sumatra, Ýawa we Borneo adalarynyň arasyndaky umman düýbüniň birwagtlar gury ýer bolandygyny bireýýäm kesgitläpdi...

düýn 15:15
1.1k+

Space Epoch dessin ýükleri eltiji raketanyň ilkinji böküş synagyny geçirdi

29-njy maýda Hytaýyň Space Epoch kompaniýasy YXZ-1 göteriji raketanyň ilkinji böküş synagyny geçirdi. Geçen ýyl ol Alibaba Group bilen gaýtadan ulanylýan raketalary ulanyp, tutuş dünýä boýunça harytlary dessin eltmek barada şertnama baglaşdy...