Ösümlikler, Marsa garanda, Aýda has gowy ýetişýär - alymlar

  • 13.01.2025 14:47
  • 7.4k+

Demirgazyk Arizona uniwersitetiniň alymlary Aý we Mars topraklaryny imitasiýa edip (hakyky görnüşlerine meňzedip ýasap), oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça barlaglary geçirýärler. Bu barlaglar geljekki arş missiýalarynda özbaşdak ilatly ýerleriň döredilmegi üçin möhümdir diýip, Space.com ýazýar.

Alymlar Mars topragynda azodyň köpdügi sebäpli, onuň oba hojalyk ekinleri üçin has amatly boljakdygyny çaklapdylar. Ýöne ilkinji synaglaryň netijeleri alymlary geň galdyrdy: ekinler imitasiýa edilen Aý topragynda has gowy ösdürilip ýetişdirildi. Munuň sebäbi Mars topragynyň gurluş aýratynlygyna baglydyr. Mars topragy ownuk we döwük ýaly görünse-de, gaty dykyzdyr. Şol sebäpden iýmitlik maddalar eräp, topraga siňip bilmän, ösümlikleriň köklerine ýetip bilmeýärler. Şeýle-de, Mars topragyndaky toksiki perhloratlaryň (zäherli maddalaryň) ýokary derejesi ekinleriň ösmegine goşmaça kynçylyk döredýär.
Alymlar hasyllylygy ýokarlandyrmak üçin topraga dökün goşýarlar. Barlagyň awtorlary, arş giňişligindäki ilatly ýerlerde, adamyň gündelik işjeňliginiň galyndylaryny gaýtadan işleýän bakteriýalaryň esasynda taýýarlanan dökünleriň has amatly boljakdygyny çaklaýarlar. Ýöne bu usulyň netijeliligi entek adaty usullar bilen deňeşdirilende pesdir. Mysal üçin, Mars topragynda, bu bakteriýaly dökünler bilen ekilen mekgejöweniň ýaşaýyş derejesi 33% boldy, emma adaty dökünler bilen bu görkeziji 59%-e ýetdi. Şol sebäpden, geljekde Mars bazasynda ýaşajak ýaşaýjylar ýanlary bilen adaty dökünleri-de alyp gitmeli bolarlar.
Häzirki wagtda alymlar brokkoli, kädi, noýba we ýorunja ýaly ekinler bilen barlaglaryny dowam etdirýärler. Indiki maksat, ýeralma ösdürip ýetişdirmegiň mümkinçiligini barlamakdyr.


düýn 11:02
2.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

düýn 10:52
1.1k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
5.9k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...