Alymlar: tebigat adam gatyşmazdan 215 mln gektar tokaýy dikeldip bilerdi

  • 09.11.2024 08:32
  • 8.7k+

Awstraliýadan we ABŞ-dan halkara alymlar topary tokaýlaryň tebigy taýdan dikelmeginiň global mümkinçiliklerine baha bermek üçin ylmy gözleg geçirdiler. Nature žurnalynda çap edilen netijeler adam gatyşmazdan tokaýlaryň meýdanynyň 215 mln gektar ulalyp biljekdigini görkezýär, bu hem Meksikanyň territoriýasyna barabardyr.

Tokaýlaryň gaýtadan dikelmegi üçin iň amatly sebitler Günorta-Gündogar Aziýa, Malaýziýa we Hindistan boldy, bu ýerlerde 90 mln gektar tokaý gaýtadan janlanyp biler. Afrikada bu görkeziji 25,5 mln gektara deň.
Alymlar potensial dikelişiň 52%-iniň bäş ýurtda: Braziliýada, Indoneziýada, Hytaýda, Kolumbiýada we Meksikada bolup biljekdigini bellediler. Şeýle-de, azyndan 1 mln gektar täze tokaýyň ösmegi üçin 29 amatly ýurt bar.
215 mln gektar tokaý geljek 30 ýylda, takmynan, 23,4 mlrd tonna uglerod zyňyndylaryny özüne siňdirip bilerdi. Şeýle görkeziji Awstraliýa tarapyndan 50 ýylda öndürilýän bug gazlarynyň mukdaryna barabardyr.


28.10.2025 11:14
1.5k+

Barlag: EA sebäpli ýetginjekler çalt, ýöne ýüzleý pikirlenip başladylar

Oksfordyň uniwersitetiniň neşirýatynyň geçiren täze barlagyna görä, emeli aň (AI) ýaşlaryň pikirlemegine işjeň täsir edýär: ol has çalt pikirlemäge kömek edýär, ýöne käte seljerme çuňlugyny ýitirýär diýip Business Insider ýazýar...

23.10.2025 09:57
6.9k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...

14.10.2025 13:44
3.9k+

IUCN-iň hasabaty: 48 müňden gowrak haýwan görnüşi ýitmek howpunyň astynda

Tebigaty goramagyň halkara bileleşigi (IUCN) bütin dünýäde 48 646 haýwan we ösümlik görnüşiniň ýitmek howpunyň astyndadygy barada hasabat berdi. Maglumatlar Abu-Dabide Bileleşigiň kongresinde hödürlenen Gyzyl sanawyň soňky täzelenmesinde getirilýär...