Alymlar atmosfera göwher tozuny sepip, Ýeri sowatmagy teklip edýärler

  • 24.10.2024 11:27
  • 8.1k+

Şweýsariýadaky Sýurihiň Ýokary tehniki mekdebiniň hünärmenleriniň ýolbaşçylygyndaky halkara alymlar topary göwher tozy bilen Ýeri sowatmagyň usulyny teklip etdi. Geophysical Research Letters žurnalynda çap edilen barlagyň  netijesine görä, göwher tozuny atmosfera sepmeklik Gün radiasiýasyny yzyna serpikdirmegiň täsirli serişdesi bolup biler.

Köp barlaglaryň berýän netijesine görä, kömürturşy gazynyň zyňyndylaryny azaltmak ýaly, howanyň üýtgemegine garşy göreşmegiň adaty usullary indi planetanyň aşa gyzmagynyň öňüni alyp bilmeýär. Alymlaryň bir topary ählumumy maýlamagyň eýýäm düzedip boljak derejeden geçendigine (ýa-da şoňa ýakynlandygyna) ynanýarlar.
Barlagçylar alternatiw usuly - Gün ýylylygyny yzyna serpikdirýän aerozollary sepmegi teklip edýärler. Bu wezipe üçin iň gowy öwrenilen dalaşgärleriň biri kükürt dioksidi boldy, ýöne ony ulanmak ozon gatlagynyň azalmagyna we kislota ýagşyna sebäp bolýar. Agzalan pürkmegiň täsirine baha bermek üçin ýörite synaglar geçirmek hökman däl – şonsuzam wulkanlar bu gazy hetdenaşa köp mukdarda çykarýarlar.
Alymlar modelirlemäniň çäginde ýedi dürli maddanyň seljermesini geçirdiler: kalsit, göwher, alýumin, kremniy karbidi, anataz, rutil we kükürt dioksidi. Göwher tozy Ýeri sowatmak üçin iň oňat wariant boldy.
Bu material diňe bir ýagtylygy yzyna serpikdirmek ukybyna eýe bolman, eýsem, himiki taýdan inert bolup, atmosfera üçin howpsuzdyr. Mundan başga-da, ol belli bir wagt howada galýar.
Bu model 45 ýylyň dowamynda her ýylda bäş million tonna göwher tozuny sepmek, global temperaturany 1,6° C peseldip biljekdigini görkezdi.
Şeýle-de bolsa, alymlar şeýle taslamanyň ep-esli çykdajylary talap etjekdigini bellediler, onuň bahasy 200 trillion dollar.


düýn 11:53
3.7k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...

31.08.2025 08:48
8.8k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

26.08.2025 13:37
9.7k+

Müsürde suwdan gadymy Kanopus şäheriniň bölekleri çykaryldy

Müsür häkimiýetleri Aleksandriýanyň golaýynda Abu-Kir aýlagynda ýerleşen suwa giden gadymy şäheriň böleklerini gury ýere çykardy diýip, The Guardian habar berýär. Bu Müsüri tas 300 ýyl dolandyran Ptolemeý nesilşalygynyň dolandyran we 600 ýyl töweregi ýurdy dolandyran Rim imperiýasynyň döwründe möhüm merkeze öwrülen Kanopus şäheri hasaplanýar...

26.08.2025 13:26
5.2k+

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy. Istiorachis macarthurae adyny alan bu jandarlar 120 mln ýyldan gowrak ozal Angliýanyň günorta kenaryndan uzak bolmadyk ýerde ýaşapdyr diýip, Londondaky Tebigy taryh muzeýine salgylanyp, CNN habar berýär...