Alymlar atmosfera göwher tozuny sepip, Ýeri sowatmagy teklip edýärler

  • 24.10.2024 11:27
  • 8.1k+

Şweýsariýadaky Sýurihiň Ýokary tehniki mekdebiniň hünärmenleriniň ýolbaşçylygyndaky halkara alymlar topary göwher tozy bilen Ýeri sowatmagyň usulyny teklip etdi. Geophysical Research Letters žurnalynda çap edilen barlagyň  netijesine görä, göwher tozuny atmosfera sepmeklik Gün radiasiýasyny yzyna serpikdirmegiň täsirli serişdesi bolup biler.

Köp barlaglaryň berýän netijesine görä, kömürturşy gazynyň zyňyndylaryny azaltmak ýaly, howanyň üýtgemegine garşy göreşmegiň adaty usullary indi planetanyň aşa gyzmagynyň öňüni alyp bilmeýär. Alymlaryň bir topary ählumumy maýlamagyň eýýäm düzedip boljak derejeden geçendigine (ýa-da şoňa ýakynlandygyna) ynanýarlar.
Barlagçylar alternatiw usuly - Gün ýylylygyny yzyna serpikdirýän aerozollary sepmegi teklip edýärler. Bu wezipe üçin iň gowy öwrenilen dalaşgärleriň biri kükürt dioksidi boldy, ýöne ony ulanmak ozon gatlagynyň azalmagyna we kislota ýagşyna sebäp bolýar. Agzalan pürkmegiň täsirine baha bermek üçin ýörite synaglar geçirmek hökman däl – şonsuzam wulkanlar bu gazy hetdenaşa köp mukdarda çykarýarlar.
Alymlar modelirlemäniň çäginde ýedi dürli maddanyň seljermesini geçirdiler: kalsit, göwher, alýumin, kremniy karbidi, anataz, rutil we kükürt dioksidi. Göwher tozy Ýeri sowatmak üçin iň oňat wariant boldy.
Bu material diňe bir ýagtylygy yzyna serpikdirmek ukybyna eýe bolman, eýsem, himiki taýdan inert bolup, atmosfera üçin howpsuzdyr. Mundan başga-da, ol belli bir wagt howada galýar.
Bu model 45 ýylyň dowamynda her ýylda bäş million tonna göwher tozuny sepmek, global temperaturany 1,6° C peseldip biljekdigini görkezdi.
Şeýle-de bolsa, alymlar şeýle taslamanyň ep-esli çykdajylary talap etjekdigini bellediler, onuň bahasy 200 trillion dollar.


düýn 20:25
3.7k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

düýn 19:25
4k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

düýn 18:13
2.1k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...

düýn 17:55
1.9k+

Alymlar dinozawrlaryň täze görnüşini tapdylar. Olar itiň ululygynda bolupdyr

Alymlar labrador-retriwerden (itiň bir tohumy) uly bolmadyk dinozawryň täze görnüşini tapdylar diýip, CNN habar berýär. Dinozawr Enigmacursor mollyborthwickae diýlip atlandyryldy we takmynan, 150 million ýyl ozal - ýura döwründe stegozaurlar we diplodoklar bilen birlikde häzirki Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň çäginde ýaşap geçipdir...