2 milliard ýyl ýaşy bolan daşdan taryhda iň köne mikroblar tapyldy

  • 10.10.2024 18:20
  • 4.5k+

Alymlar 2 milliard ýyl ýaşy bolan dag jynsyndan taryhda iň gadymy janly mikroorganizmleri tapdylar. Tokio uniwersitetiniň barlagçylary netijeleri Microbial Ecology žurnalynda çap etdiler.

Daş jynsynyň nusgasy 15 metr çuňlukdan tapyldy we Günorta Afrika Respublikasyndaky Buşweld toplumynda bolan çat açmadan galan eken. Platiniň we hromitiň bu ýatagy ozal ýaşamaga ýaramsyz hasaplanýardy.
Alymlar infragyzyl spektroskopiýa we mikroskopiki usullary ulanyp, dag jynsyndan  janly mikrob öýjüklerini tapdylar, olaryň pikirine görä, bu gurşawyň “ýerli” ýaşaýjylary bolmaly. Daşdaky jaýryklar palçykdan doly bolup, daşardan organizmleriň ol ýere girmek ýa-da çykmak mümkinçiligini aradan aýyrýardy.
Bu açyşdan ozal iň gadymy mikroorganizmler ummanyň düýbüniň 100 million ýyl ýaşly çökündilerinde ýaşaýar diýip hasaplanýardy. Täze tapyndy 20 esse köne we alymlaryň mikroorganizmleriň duşaýjak gurşawlary baradaky düşünjesini ep-esli giňeldýär.
Barlagçylar tapyndylary öwrenmegi dowam etdirmekçi bolýarlar. Bu açyş beýleki planetalardan ýaşaýyş gözlemekde möhüm bolup biler diýip hasaplaýarlar. Hususan-da, Tokio uniwersiteti şuňa meňzeş barlaglaryň Perseverance mars roweriniň Marsdan getirjek nusgalarynda geçiriljekdigini aýtdy.


17.12.2025 11:16
2.2k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
3.7k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...

16.12.2025 19:18
4.5k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
8.2k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...