Ýok bolmakdan halas etmäge tarap ädim: alymlar adam genomyny 5D kristala ýazdylar

  • 22.09.2024 23:16
  • 8.6k+

Beýik Britaniýadaky Sautgempton uniwersitetiniň alymlary maglumatlary milliardlarça ýylyň dowamynda saklap bilýän 5D kristala adam genomyny üstünlikli ýazdylar. Nazaryýetde bu innowasion tehnologiýa geljekde adamlary ýok bolmakdan halas etmekde möhüm rol oýnap biler diýip, TASS habar berýär.

Professor Piter Kazanskiniň ýolbaşçylygyndaky ylmy gözlegçiler 5D ýat kristalynda genetiki materialy, şol sanda DNK gurluşyny ýazga almak üçin lazerleri ulandylar. Wagtyň geçmegi bilen peýdasyz bolýan maglumatlary saklmagyň adaty tehnologiýalaryndan tapawutlylykda, täze göteriji hatda adatdan daşary şertlerde-de ýitmek töwekgelçiligi bolmazdan 360 terabaýta çenli maglumaty saklap bilýär.
Kristal Selsiý boýunça 1,000 gradusa çenli temperatura, göni täsire we kosmos radiasiýasyna çydap bilýär.
Alymlar bu tehnologiýa diňe bir adamlaryň däl, eýsem ýitip gitmek howpy abanýan ösümlik we haýwan görnüşleriniň genomyny saklap galmak boýunça taslama üçin esas döreder diýip umyt edýärler.
5D maglumaty saklaýyş boýunça ylmy gözlegler 1996-njy ýylda başlady, 2010-njy ýylda bolsa ilkinji görkeziş nusgasy hödürlendi. Ýat kristaly maglumatlaryň üç giňişlik koordinatlar parametriniň we iki optiki parametriň ulanylmagy bilen kodlanýandygy üçin 5D diýlip atlandyrylýar.
2014-nji ýylda kristal maglumatlary saklamak üçin iň berk material hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabynda hasaba alyndy.


26.11.2025 11:15
1.8k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...

26.11.2025 10:04
1.7k+

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...

24.11.2025 13:51
6.4k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

24.11.2025 13:43
3.6k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...