"Kontinentleriň tansy": 1,8 milliard ýylyň içinde kontinentler nähili hereket edipdir? (wideo)

  • 15.09.2024 11:05
  • 7.3k+

Hytaýly we awstraliýaly barlagçylar Ýer togalagynyň taryhynyň 40%-ini diýen ýaly öz içine alýan plitalaryň tektonikasynyň animasiýa modelini döretdiler. Işiň netijeleri Geoscience Frontiers-de çap edildi.

Geologiki ýyl ýazgylardan alnan maglumatlara esaslanan bu model materikleriň nähili hereket edendigini, çaknyşandygyny we super materikleri emele getirendigini görkezýär.
Wideoda Rodinia, Pangeýa we Gondwana ýaly superkontinentleriň emele gelşi we soňraky bölünişikleri görkezilýär. “Kontinentleriň tansy” Ýeriň häzirki döwürden taryhynyň başlangyç döwrüne çenli, ewolýusiýasyny ters tertipde, ýagny häzirki ýagdaýyndan başky ýagdaýyna çenli hereketini görkezýändigini bellemelidiris.
Barlagyň awtorlary döredilen animasiýany "haýrana galdyryjy" diýip atlandyrýarlar we tektoniki rekonstruksiýanyň Ýeriň jümmüşiniň ösüşine, howanyň üýtgemegine, mineral baýlyklaryň döremegine we ýaşaýşyň gelip çykyşyna düşünmek üçin möhümdigini nygtaýarlar. Mysal üçin, tektoniki plitalaryň hereketi beloklaryň we aminokislotalaryň öndürilmegi üçin zerur bolan DNK-nyň esasy elementi bolan fosfory ýeriň ýüzüne çykarypdyr.
Hususan-da, täze modelleme planetanyň “howasynyň” onuň taryhynda näme üçin beýle köp gezek üýtgändigini, ýaşaýşyň döremegi üçin ýokumly maddalaryň nädip elýeter bolandygyny we tektonikanyň nähili ýagdaýda Ýer ýüzünde ýaşaýşyň döremegi hem-de saklanmagy bilen baglanyşyklydygyny anyklamaga kömek eder.

Adelaida uniwersitetiniň geologiýa professory Alan Kollinz şeýle belleýär: "Biziň maksadymyz — Nunanyň emele gelen döwründe peýda bolan daglaryň çylşyrymly öýjükli ewolýusiýa getirýän elementleri üpjün edip biljekdigini barlamak".


düýn 11:02
2.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

düýn 10:52
1.1k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
5.9k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...