Lazerler arheologlara gadymy Irunýa-Weleýa şäheriniň kartasyny döretmäge kömek etdi

  • 03.08.2024 11:45
  • 3.3k+

Arheologlar häzirki Ispaniýanyň çäginde ýerleşýän gadymy Rim Irunýa-Weleýanyň doly kartasyny gözkezdiler. Hünärmenler innowasion lazer tehnologiýasyny ulanyp, takmynan, bir inedördül kilometre barabar harabalygyň jikme-jik wirtual görnüşini döretdiler.

Netijede, uzynlygy 280 metr, ini 72 metr we 5000 tomaşaçy sygýan gadymy rim sirk arenasyny hem öz içine alýan, 620 gektara ýaýylyp  gidýän wirtual harabaçylyk emele geldi. Bu Pireneý ýarym adasynda ýüze çykarylan üçünji şeýle obýektdir, bu şeýle güýmenjäniň gadymy Rimde meşhur bolandygyny görkezýär.
Miladydan öňki 1000-nji we 500-nji ýyllar aralygyna degişli bolan Irunýa-Weleýa ilkinji gezek XVI asyrda agzalyp geçilýär, ýöne yzygiderli gazuw-agtaryş işleri diňe XX asyryň başynda başlandy. Ispaniýanyň Medeniýet we sport ministriniň orunbasary Ana del Wal bu açyşyň Irunýa-Weleýanyň arheologiýa we taryh üçin ähmiýetini görkezýändigini aýtdy we mundan beýläk hem ony öwrenmäge, goramaga çagyrdy.


düýn 15:41
2.6k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.6k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...