“Garaňky kislorod”: Geologlar ummanyň düýbünden täze kislorod çeşmesini tapdylar

  • 24.07.2024 15:24
  • 8.4k+

Beýik britaniýaly, germaniýaly we ABŞ-ly barlagçylar topary Ýuwaş ummanyň düýbünden täze kislorod çeşmesini tapdy. Gün şöhlesiniň düşmeýän ýerinde emele gelýändigi üçin ony "garaňky kislorod" diýip atlandyrdylar. Barlagçylar demirmarganes tokgalarynyň baý ýataklary bilen tanalýan Ýuwaş ummanynyň merkezi Klarion-Klipperton sebitinde synag geçirdi. Olar sebitdäki kislorod konsentrasiýasynyň fon derejesinden üç esse ýokarydygyny anykladylar. Hadysany adaty çeşmeler bilen düşündirip bolmaýar.

“Bu çuňňur deňiz bentosynyň sarp edýän kislorod mukdary baradaky ähli maglumatlara ters gelýär. “Gara kislorodyň” dem alyşda hem rol oýnaýandygyna ynanýarys ”- diýip, Nature Geoscience žurnalynda çap edilen makalanyň awtorlary ýazdylar.

Alymlar "gara kislorodyň" marganes, kobalt, sirkoniý we seýrek toprak elementlerine baý demirmargenes konkresiýalarynda ýüze çykýan elektroliz sebäpli emele gelýändigini çaklaýarlar. Bu konkresiýalar, esasan, metal ionlarynyň arasyndaky potensial tapawudyň netijesinde kislorod bölüp çykarmak bilen “geo-batareýalar” hökmünde çykyş edýär.

"Gara kislorodyň" tapylmagy suw çuňluklaryndaky ekoulgamlara düşünmek üçin möhüm ähmiýete eýe. Şeýle hem, demirmarganes konkresiýalarynyň gazylyp alynmagy baradaky aladalary döredýär, sebäbi bu ýataklaryň özleşdirilmegi ýerli ekoulgamyň deňagramlylygyny bozup, deňiz ýaşaýşyna ýaramaz täsir etjek netijelere sebäp bolup biler.

Häzirki wagtda barlagçylar takyk mehanizmlerine we daşky gurşawa täsirine düşünmek üçin bu hadysany öwrenmegi dowam etdirýärler.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...