Ýerdäki ähli janly-jandarlaryň umumy atasy 4,2 milliard ýyl mundan ozal peýda bolupdyr

  • 16.07.2024 14:13
  • 4.1k+

Halkara genetikler topary Ýerdäki ähli janly-jandarlaryň umumy atasy bolan Lukanyň, takmynan, 4,2 milliard ýyl ozal peýda bolandygyny kesgitledi. Beýik Britaniýanyň Bristol uniwersitetiniň metbugat beýanatynda çap edilen bu açyş planetamyzda ýaşaýşyň örän çalt ýüze çykandygyny görkezýär diýip, TASS habar berýär.

Barlagçylar Lukanyň (Last universal common ancestor, LUCA) genomyny täzeden dikeltmek we onuň peýda bolan wagtyna baha bermek üçin dürli usullary ulandylar. Olar arheýalaryň we bakteriýalaryň arasynda genetiki materialyň alyş-çalşygyny göz öňünde tutup, ähli janly-jandarlaryň DNK-synda bar bolan iň gadymy genlerde mutasiýalaryň ýygnanyş tizligini seljerdiler.
Mundan başga-da, alymlar irki organizmleriň ýaşaýyş şertlerini, bolup biljek howplary we fiziologiki aýratynlyklaryny öwrendiler. Netijeler, Lukanyň geniniň 2,5 million nukleotidden ybaratdygyny we takmynan 2,6 müň belok kodlandygyny, munuň olary häzirki zaman arheýalaryna we bakteriýalaryna meňzeýändigini görkezýär. Luka, häzirki zaman anaerob mikroblary ýaly, wodorod bilen iýmitlenipdir we beýleki gadymy organizmler üçin iýmit bolup biljek sirke kislotasyny bölüp çykarypdyr.
Täze açyş Lukanyň eýýäm Ýer emele geleninden 200-300 million ýyl soň bardygyny subut etdi. Mundan başga-da, ol wiruslardan goraýan genlere eýe bolup, şol döwürde organizmleriň arasynda işjeň täsirleşýän doly bahaly ekoulgamlaryň bolandygyny görkezýär.
Bristol uniwersitetiniň professory Filip Donohýu bu açyş ewolýusiýanyň görlüp-eşidilmedik ösüş tizligini görkezýär we beýleki planetalarda hem şuňa meňzeş biosferalaryň bar bolmak ähtimallygyny ýokarlandyrýar diýdi.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...