Hirurg-garynjalar: ýoldaşlaryny halas etmek üçin garynjalar amputasiýa etmegi öwrenipdirler

  • 08.07.2024 15:40
  • 21k+

Şweýsariýanyň Lozanna uniwersitetiniň alymlary garynjalaryň ýoldaşlarynyň janyny halas etmek üçin olaryň el-aýaklaryny kesmäge ukyplydygyny anykladylar diýip, The Guardian habar berýär.

Current Biology žurnalynda çap edilen barlag Floridanyň agaç ussasy-garynjalarynyň (Camponotus floridanus), şikesiň ýerleşýän ýerine baglylykda, çylşyrymly lukmançylyk amallary arkaly bejergi etmek bilen meşgullanýandygyny görkezdi.
Alymlar koloniýanyň reaksiýasyny öwrenmek üçin garynjalaryň art aýaklaryna bilkastlaýyn şikes ýetirdiler. Uýlugyna zeper ýetirilen 17 garynjanyň 13-si ýoldaşlary tarapyndan amputasiýa edildi. Kesmek prosesi ilki garynjalaryň ýarany ýalamagy bilen başlandy. Soňra bolsa çanaklyk süňki bilen bognuň birleşýän ýerine ýetýänçä zeper ýeten aýak boýunça kem-kem ýokarlygyna galdy. Şondan soň şikes ýeten aýagy doly kesýänçäler birnäçe gezek dişlediler.
Amputasiýa ýaranyň azmagynyň töwekgelçiligini azaltdy we ýaralanan garynjanyň diri galmak mümkinçiligini ýokarlandyrdy.
Injik süňküne zeper ýeten ýagdaýynda garynjalar aýagy kesmediler, ýarany ýalamak bilen çäklendiler. Bu çemeleşme şikesiň ýeten ýerine baglylykda ýokuşma töwekgelçiliginiň tapawutlydygy bilen baglanyşyklydyr.
Geçirilen synaglar kowumdaşlarynyň bejergisini alan, şol sanda aýagy kesilen garynjalaryň, kömek berilmän galan garynjalara garanyňda, diri galmak mümkinçiliginiň has ýokarydygyny görkezdi.
Barlagyň ýolbaşçysy doktor Erik Frank mör-möjekleriň bu ukybynyň koloniýanyň aman galmagy, esasanam, goňşy koloniýalar bilen çäk dawalarynda garynjalar biri-birine şikes ýetirende ýaşaýşa ukyply bolup galmagy üçin aýratyn möhüm ähmiýete eýedigini aýtdy.


düýn 11:02
2.9k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

düýn 10:52
1.1k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
5.9k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...